Filozoflar

Oskar Becker, 1889-1964 yılları arasında yaşamış Alman düşünürdür. Fenomenoloji geleneğinde yer alan Becker, Husserl'in asistanıydı. Felsefe eğitimini Freiburg Üniversitesinde yapan Becker, 1923-30 yılları arasında Heidegger'le birlikte, Husserl'in Jahrbuch'unu yayınlamış, kısa bir süre Freiburg Üniversitesi'nde çalıştıktan sonra, 1931 yılında Matematik Tarihi Ordinaryüs Profesörü olarak emekli olduğu 1964 yılına kadar Bonn Üniversitesi'nde hocalık etmiştir. Becker'in eserleri, bütün bir...

Pierre Bayle, Felsefenin mahiyetine, felsefenin teolojiyle ilişkisine yönelik yıkıcı eleştirileriyle tanınan Fransız septik düşünürüdür. Temel ve kendisine ün kazandıran eseri Dictionnaire Historique et Critique [Tarihsel ve Eleştirel Sözlük]'tür. Hayatı ve Eserleri 1647 yılında Kalvenist bir papazın oğlu olarak Fransa'da, Carla-la-Comte'da dünyaya gelen Bayle, 1669 yılında önce Katolik inancı benimsemiştir. Bir süre özel öğretmenlik yaptıktan sonra, Sedan Protestan Akademisi'nde felsefe...

Alexander Gottlieb Baumgarten, 17 Temmuz 1714'te Berlin'de doğdu. Önce 1737 yılında Halle Üniversitesinde profesör oldu, sonra 1740 yılında Frankfurt an der Oder'de ordinaryüs profesörlüğe yükseltildi. 27 Mayıs 1762'de Frankfurt an der Oder'de öldü. Öğrenim gördüğü yıllarda Alman üniversitelerindeki hâkim felsefî düşünme modeli, Baumgarten'ın hocası olan Christian Wolff örneğinde görüldüğü gibi, Leibniz'in rasyonalizmi çerçevesinde disipliner sistematizasyon peşinde koşan modern...

Zygmunt Bauman, 1925 doğumlu, çağdaş sosyologdur. Modern ve postmodern hayatın, teorik bakımdan en sofistike ve derinlikli yorumlayıcılarının hiç kuşku yok ki başında gelir. Çekoslavakya'nın 1968 yılında Ruslar tarafından işgal edilmesinden sonra, Polonya'dan sürülen Bauman, 1971 yılından itibaren Leeds Üniversitesi'nde çalışmaya başlamış ve İngiliz işçi sınıfının 1945 sonrasındaki dönüşümü üzerine araştırmalar yapmıştır. Sosyoloji içinde hermeneutik geleneğin, eleştirel Batı Marksizmi...

Otto Bauer, çağdaş Avusturyalı Marksist düşünürdür. Viyana Üniversitesi'nde okuyup, burada hukuk doktorası yapan Bauer, en çok Kant ve Marx'tan etkilenmiştir. Sosyal Demokrat Parti yöneticiliği yanında, 1918-19 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı da yapmıştır. Temel eserleri Die Nationalitatenfrage und die So zi al demokratie [Uluslar Sorunu ve Sosyal Demokrasi], Der Weg zum Sozialismus [Sosyalizm yolu], Die Österreichische Revolution [Avusturya İhtilali]'dur. Bauer öğrencilik günlerinden...

Bruno Bauer, 1809-1882 yılları arasında yaşamış Alman teolog, tarihçi ve toplum filozofudur. Vahyi ve kilise tarihini eleştirerek özgür düşünceyi savunmuştur. Bruno Bauer (1809-1882) adını genel olarak Karl Marx’ın eserlerindeki eleştirilerden biliyoruz. Sırf Marx birçok eserinde eleştirmiş olduğu için bile tarihsel açıdan Bauer’in muazzam bir öneminin olduğu açıktır. Marx’ın bir dönem hocası ve yakın arkadaşı olan Bauer, Sol-Hegelcilerin en önemli temsilcilerinden biriydi; kurulu din ve...

Bernardino Telesio (1509-1588) İtalyan bir filozof ve doğa bilimcisi. Felsefede tümevarım ve çözüm yöntemlerinin uygulanmasında katkısı olmuştur. Doğal teorileri daha sonra yanlışlanmasına rağmen, gözlem üzerine yaptığı vurgu, onu en sonunda bilimsel yöntemi geliştiren “modernleri ilki” haline getirmiştir. Rönesans’ın doğa filozofları arasında anılmayı hak eden çok sayıda filozof vardır. Söz konusu doğa filozofları arasında yer alan bir filozof da savunduğu canlı maddeci teoriyle Bernardino...

Kuesli Nicholas ve Nicolas van Cuso olarak da adlandırılan Nicolaus Cusanus, Alman bir filozof, ilahiyatçı, hukukçu ve astronomdu. Rönesans hümanizminin ilk Alman savunucularından biri olarak, Avrupa tarihinde manevi ve siyasi katkılarda bulundu. Rönesans’ın Ortaçağın doğa anlayışından büsbütün farklı olan doğa telakkisine, kendisine doğrudan doğruya ve bizatihi kendisi için yönelinen sırlarla dolu, bilinmeyen, alabildiğine büyük bir dünya olarak doğa anlayışına giden yolda ilk adımı...

Postmodern düşüncenin önemli bir diğer filozofu da postmodern dünyayı en az Lyotard kadar derinlemesine analiz eden Jean Baudrillard’dır (1929-2007). Dönemin başkaca pek çok Fransız entelektüeli gibi, o da başlangıçta Marksizmden etkilenmişti; fakat sonradan Marksizmle olan bağını kopararak kendi görüşlerini oluşturan Baudrillard’ın düşüncesinin iki ana dönemden geçtiği kabul edilir. Düşüncesinin 1960’lı yılların başlarından 1970’li yılların ortalarına kadar süren birinci döneminde...

Bruno Bauch, 1877-1942 yılları arasında yaşamış Yeni-Kantçı Alman düşünürdür. Felsefe eğitimini Freiburg ve Heidelberg Üniversitelerinde yapmış olan Bauch, Jena Üniversitesi'nde uzun yıllar hocalık etmiştir. En çok Wilhelm Windelband, Kuno Fischer ve Heinrich Rickert'ten etkilenen Bauch'un temel eserleri Luther und Kant [Luther ve Kant], Wahrheit, wert und wirklichkeit [Hakikat, Değer ve Gerçeklik], Die Grundzüge der Ethik [Etiğin TemelleriJ'dir. Kroner, Lask, Rickert ve Yeni-Kantçı...

Hüseyin Batuhan, (Sürmene, 1921) ODTÜ'de Sembolik Mantık ve Bilim Felsefesi çalışmalarına yaptığı katkılarla tanınan bir felsefecidir. İlköğrenimini Sinop'ta yaptı. Ortaokulu Kastamonu Lisesi'nde, liseyi İzmir Lisesi'nde okudu (1936-1939). İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu ve İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi. (1943). 194S'de Bölüme asistan olarak girdi. "Kierkegaard’da İroni Kavramı" adlı teziyle 1953 yılında doktorasını tamamladı. J. Ritter'in verdiği Ahlâk derslerini çeviren...

Georges Bataille, (1897, Billom 1962, Paris). Yirminci yüzyılın meşhur Fransız yazar, edebiyatçı, düşünür ve araştırmacısıdır. "Ben yeryüzüne gelmiş geçmiş en iki yüzlü düşünürüm" diyen Bataille üzerine aldatıcı olmayan bir açıklama vermemek zordur. Onun üzerine ne söylersek söyleyelim, onun kendisine özgü bir anlatım tarzıyla bunlara aldırmadığını, bunların tersinin de doğru oIabileceğini, belki de öne sürdüklerinden vazgeçebileceğini anlarız. Her an yazısı kayar, ellerimizin arasından...

Bardaysan, 154 ile 222 yılları arasında yaşamış Urfalı Süryani filozof ve ilahiyatçıdır. Paganizmden Hıristiyanlığa uzanan serüveniyle kendi kişisel yaşamında adeta Urfa şehrinin tarihte yaşadığı tecrübeyi yansıtmakta olan Bardaysan, İran asıllı olduğu söylenen zengin bir ailenin çocuğu olarak Urfa'da doğdu. Putperest olan annesi ve babası (Nuhama ile Nah'sirram), onu da bir putperest olarak yetiştirdiler. Zamanın Urfa kralı VIII. Abgar Manu'ya yakın olduklarından çocukları Bardaysan saray...

Ian Graeme Barbour, 1923 yılında Pekin'de doğmuştur. On yaşında iken ailece önce İngiltere'ye, ardından da Amerika'ya göç etmişlerdir. Yirmi yaşında Swarthmore kolejini bitiren Barbour, 1946 yılında Düke Üniversitesi'nde fizik üzerine yüksek lisans yaptı; 1949 yılında da ünlü fizikçi Enrico Fermi'nin başkanlığında doktorasını tamamladı. 1956 yılında ise Yale İlahiyat Okulu'nu bitirdi. 1989-91 yıllan arasında Edinburgh Üniversitesi'nde 'Gifford Lectures' adıyla bilinen bir dizi konferanslar...

Antonio Banfi, 1886-1957 yılları arasında yaşamış İtalyan filozofudur. Milan'da doğan ve bu kentteki Bilim ve Edebiyat Akademisi'nde okuyan Banfi, daha sonra felsefe tahsili için Almanya'ya, Berlin Üniversitesi'ne gitmiştir. Onun burada, yeni-Kantçı Marburg Okulu'yla birlikte düşüncesini derinden etkileyen Husserl ile tanışması felsefî duruşunu belirleyip, doğrultusunu yönlendirmiştir. İtalya'ya dönüşünde Floransa, Cenova ve Milan Üniversitelerinde felsefe dersleri veren Banfi, İtalyan...

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu, (28. 2. 1886-1.4.1978) Cumhuriyet dönemi Türk düşüncesinin önemli isimlerindendir. Hayatı İstanbul Cihangir'de doğdu. 1908'de Darülfünun Tabiiye Bölümü'nden mezun oldu. Öğrenciliği sırasında çeşitli kurumlarda küçük memurluklarda bulundu. 1910 yılında Eğitim Bakanlığı tarafından pedagoji ve elişi konularında incelemeler yapmak üzere Avrupa'ya gönderildi. İngiltere, Fransa, Almanya, Belçika gibi ülkelerde eğitim konularını içeren araştırmalar yaptı. 1913 yılında...

Etienne Balibar, 1942 doğumlu çağdaş Marksist Fransız düşünürdür. Yapısalcı gelenek içinde yer alan Balibar, temelde metafizikle, politika ve toplum felsefesiyle uğraşmıştır. Ecole Normal Superieure'de yetişmiş, en çok Marx, Lenin ve Althusser'den etkilenmiştir. Halen Paris Üniversitesi'nde felsefe dersleri veren Balibar'ın temel eserleri; Althusser'le birlikte kaleme aldığı Lire le Capitate [Kapital'i Okumak], Cinq Etudes du Materialisme historique [Tarihsel Materyalizme Dair Beş...

James Mark Baldwin, 1861-1934 yılları arasında yaşamış Amerikalı psikolog ve düşünürdür. Princeton ve Oxford Üniversitelerinde yetişen, eğitimini daha sonra Almanya'da sürdürme olanağı bulmuş ve Leipzig, Berlin ve Tubingen Üniversitelerinde hem psikoloji ve hem de felsefe tahsil etmiştir. Esas itibariyle evrim konusu ve psikolojiyle ilgilenen Baldwin, Amerika'da çeşitli üniversitelerde hocalık etmiş, hayatının son on iki yılını Fransa'da geçirmiştir. Temel eserleri Elements of Psychology...

Mihail Alexandroviç Bakunin, anarşizmin tarihinde önemli bir yeri olan Rus düşünürdür. Hayatı ve Eserleri Bakunin, 1814 yılında Rusya'da Tver bölgesinin Premukhino köyünde dünyaya gelmiştir. Babası emekli diplomat, annesi soyağacı Büyük Katerina'ya kadar uzanan bir soyludur. Çocukluğunda özel öğretmenler sayesinde iyi bir eğitim alan Bakunin, 1829 yılında St. Petersburg'daki Topçu Okulu'na girmiştir. Eğitimin ardından 1833'te subay olarak Polonya'ya gönderilmiş ancak iki sene sonra...

Konstantin Spiridonovich Bakradze, 1898-1970 yılları arasında yaşamış olan Gürcü felsefe tarihçisi ve mantıkçıdır. Gürcistan'da Felsefe Fakültesi kuran Bakradze, ülkenin Sovyetler Birliği içinde en baskın felsefî şahsiyetiydi. Ünü, Marksizme uygun yegâne mantık olarak diyalektik mantığın savunuculuğunu yapanlara karşı, formel mantığın yılmadan savunuculuğunu yaptığı 195O'li yıllardan itibaren Sovyetler Birliği'nin hemen her yerine yayıldı. O, resmî olarak müsamaha gösterilen "iki mantık"...

Mikhail Mikhailovich Bakhtin, 1895 ve 1975 yılları arasında yaşamış, ünlü Rus edebiyat eleştirmenidir. 1920'lerde Sovyetlerde geliştirilen "formalizm" akımının önce doğrultusunda, sonra da karşısında yer alarak başladığı edebiyat incelemelerini, taşraya sürüldüğü için sessiz sedasız sürdürmüş, ancak 1960'larda Batı dillerine çevrildiği ölçüde, büyük yankı yapan bu araştırmalar sonucu epey ün kazanmış, Manchester ve Meksika'da adına uluslararası toplantılar gerçekleştirilmiş olan Bakhtin...

Alexander Bain, (1818-1903), öncelikle bir fizyolojik psikolog ve çağrışımcı olarak tanınır; sosyal psikoloji ve farklılıklar psikolojisine katkıları ise haksız bir biçimde göz ardı edilmiştir. Bain'in babası eski bir asker iken dokumacılığa başlamış, sekiz çocuğunu yetiştirirken geliri giderek azalmıştır. Bain'in kendisi 11 yaşında okulu bırakarak çalışmaya başlamış, hatta hayatının önemli bir bölümünde kardeşlerini ekonomik olarak desteklemiştir. Ekonomik yönden kendisinden daha şanslı...

Kurt Baier, 26 Ocak 1917 doğumlu Avustralyalı düşünürdür. Toplum ve politika felsefesiyle de ilgilenmekle birlikte, esas olarak etik ve hukuk felsefesi alanında ünlenmiş olan Kurt Baier, lisans eğitimini Melburne Üniversitesi'nde gerçekleştirmiş, yüksek lisans ve doktorasını ise Oxford Üniversitesi'nde yapmıştır. O Avustralya Üniversitelerinde vermeye başladığı felsefe derslerini daha sonra Illinois, Cornell, Iowa ve Florida gibi Amerikan Üniversitelerinde devam ettirmiştir. Temel eserleri...

Anette Baier, 1929 doğumlu Yeni Zelandalı düşünürdür. Zihin ve dil felsefesiyle meşgul olmak dışında, etik alanına da katkılar sağlamış olan Annette Baier, felsefe eğitiminin önemli bir bölümünü Oxford Üniversitesi'nde yapmıştır. En çok Hume ve Wittgensten'dan etkilenmiş, başta Sydney ve Pittsburgh Üniversiteleri olmak üzere, değişik üniversitelerde çalışmıştır. Baier'in düşüncesi, zihin felsefesinde ikinci dönem Wittgenstein'in perspektifi ile, Hume'un, duygu ve başkaları ile olan...

Baha Tevfik (1881-1914) Osmanlı-Türk düşüncesinin, Batı felsefesinin Türkiye'ye aktarılması sürecinin önemli isimlerindendir. İslâm düşüncesinin felsefe adına kayda değer bir şey ortaya koyamadığını, dolayısıyla dikkatlerin Batı felsefesine çevrilmesi gerektiğini vurgulayan Baha Tevfik, esas itibariyle bilim temelli bir felsefe anlayışı benimsemiş, Batı düşüncesinin, özellikle de materyalist bir felsefenin toplumda ve aydınlar arasında yaygınlaşması için çalışmıştır. Hayatı ve Eserleri...

Ebu'l-Berekât Bağdadî. Εvhadüzzaman (zamanın biriciği), Seyyidülhükema (filozofların başı), Feylesufülevan (zamanın filozofu) gibi unvanlarla anılan, Aristoteles seviyesinde bir düşünür ve büyük bir tabip olarak görülen İslâm düşünürü ve âlimidir. Hayatı ve Eserleri Tam adı Ebu'l-Berekat Hibetullah Ali b. Melka el-Bağdadî el-Beledî olan filozof, yaklaşık 470 / 1077 tarihinde doğdu. Ancak Bağdadı'nin doğum ve ölüm tarihleri tartışmalıdır. İbnü'l-Kıfti Hicri VI. / Miladi XII. yüzyılın...

Badarayana Milattan önce ikinci yüzyılda yaşadığı tahmin edilen, Vedanta geleneğinin en önemli siması olup, Hint felsefesi tarihinin büyük bir kısmını kendisinden derlediğimiz Brahma Sutra'nın yazarı Hint düşünürüdür. Badarayana'nın felsefesi, gerek Doğu gerek Batı ilkçağ felsefelerinin karakteristik görünüş-gerçeklik ayırımıyla karakterize olur. O da, gündelik yaşantıların değişen, sıradan dünyasının gerçek olmadığını, salt bir görünüş olduğunu öne sürer. Gerçeklik yetkin, değişmez, sonsuz...

Francis Bacon, (22 Ocak 1561 - 19 Nisan 1626) çağının en önemli isimlerinden birisi olarak kabul edilen İngiliz filozof ve devlet adamıdır. Bilim ve mantık tarihinde önemli bir şahsiyet olan Francis Bacon, politik kariyeri altmış yaşında sonlanınca kendisini tamamen felsefeye adamıştır. Çalışmalarının pek azını ölümünden önce tamamlayabilmiştir. Bacon, bilimsel yöntemin temellerini atan kişi olarak kabul edilmektedir. İngiliz felsefe okulu ampirizmin kurucularındandır. Bacon, Londra’nın...

Gaston Bachelard, 1884-1962 Fransız tarih temelli bilim felsefesi geleneğinin kurucusu olduğu kadar, edebiyat teorisine de önemli katkılar yapmış olan çağdaş düşünürdür. Düşünce ve öğretisi, aklın ve rasyonalitenin doğasını, öncelikle ve büyük ölçüde bilim tarihi üzerinde düşünmek suretiyle anlama yönünde bir çaba olarak değerlendirilebilecek olan BachelardTn bakış açısından, akıl en iyi şekilde bilim, bilim de bilim tarihi anlaşıldığı zaman bilinebileceğinden, bilim tarihi böyle bir işe...

Babanzâde Ahmed Naim (1872-1934) Felsefe hocası, mütercim, fikir adamı ve yazardır. Hayatı ve Eserleri 1872 yılında Bağdat'ta doğmuştur. XVII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Irak'ın Süleymaniye kentinde etkin bir aile olan Babanzâdelerden Mustafa Zihni Paşa'nın oğludur. İlk öğrenimini Bağdat Rüştiyesi'nde görmüş, babasının memuriyeti dolayısıyla geldiği İstanbul'da Galatasaray Sultanisi'ni 1891'de, Mülkiye Mektebi'ni ise 1894'te bitirmiştir. Devletin çeşitli kademelerinde uzun süren...