Kolonyal dönemde İspanyol bir devlet görevlisi olan Bartoleme de Las Casas (1474-1566), coğrafi keşiflerden sonra Yeni Dünya’da yerlilere yapılan baskılara karşı çıktı. Bir Dominikan keşişi ve piskopostu. Amerika kıtasında yerlilere yapılan işkence ve soykırım hareketlerini ortaya çıkararak kariyerini gözünü bile kırpmadan riske atmıştır.
1550-1551 yıllarında İspanya kralının önünde yapılan bir tartışmada De Las Casas, Amerikan yerlilerinin haklarını savundu. Bu tartışmada onun karşısında yer alan bir başka Dominikan, beyazların doğal olarak aşağı ırkları köleleştirme hakkının bulunduğunu savunacak ve tartışmadan galip çıkacaktı.
De Las Casas’ın İspanya’nın sömürge pratiklerine karşı getirdiği eleştiriler yüzlerce yıl boyunca unutulmuş olsa da günümüzde tarihin ilk anti-emperyalist çıkışı olarak kabul edilmektedir. De Las Casas 2008 yılında kutsanmış ve böylece Katolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilme yolundaki ilk aşamayı geçmiştir.
De Las Casas Seville’de dünyaya geldi. İspanyol kaşif Christopher Columbus’un (1451-1506) Yeni Dünya’yı keşfinin ardından başlayan göçmen akınına o da dahil oldu. 1502’de Hispaniola’ya geldi. 1512 yılında Yeni Dünya’ya atanan ilk Katolik rahip oldu.
İspanyolların gelişinin Karayiplerdeki yerliler için çok yıkıcı sonuçları olmuştu. De Las Casas Hispaniola’nın yerli nüfusunun Columbus’un bölgeye gelişinden kısa bir süre sonra üç milyondan iki yüze düştüğünü tahmin etmektedir. Ölümlerin büyük bölümü Avrupalıların getirdiği hastalıklardan kaynaklanıyordu. Yerlilerin bu hastalıklara karşı bağışıklığı yoktu. Buna karşılık de Las Casas İspanyolların yerlileri tarım ve madencilik için köleleştirmelerine olanak sağlayan encomienda sisteminin de bu yaşananlara katkıda bulunduğunu söylüyordu.
Sonraki otuz yıl boyunca yerlilere daha iyi davranılması talebini hükümete iletmek için defalarca İspanya’ya gitti. 1550 yılında köleciliğin meşruiyeti ile ilgili o meşhur teolojik tartışmasını yaptı. İki yıl sonra İspanyol sömürgecilerin gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerini anlatan A Short Account of the Destruction of the Indies (Yerlilerin Yıkıma Uğratılmasının Kısa Öyküsü) adlı çalışmasını yayınladı.
De Las Casas fikirlerinden ödün vermiyordu. Ömrünün sonlarına doğru ülkesinin Yeni Dünya’daki politikaları hakkında kinik bir tavır geliştirdi. Şöyle yazıyordu: “Hıristiyanların nihai amacı altın toplamak. İşte sayısız insanı öldürmelerinin sebebi bu.”
Ek Bilgiler
1- De Las Casas, Colombus’un arkadaşıydı. Onun seyir defterini ilk baskıya o hazırlamıştı.
2- 1544 yılında Las Casas, Chiapas piskoposu oldu. Bu bölge günümüzde Guatemala sınırlarında yer almaktadır. Casas, rahiplerine kölelerini azat etmeyen İspanyollar’a günah çıkarmamalarını söyledi. Ancak bu önerisi sıklıkla göz ardı edilmiştir.
3- “Encomiende” sistemi resmen 1720 yılına kadar yürürlükte kaldı. Kölelik, İspanyol kolonilerinin 19. yy’da bağımsızlıklarına kavuşmasıyla son buldu.
1550-1551 yıllarında İspanya kralının önünde yapılan bir tartışmada De Las Casas, Amerikan yerlilerinin haklarını savundu. Bu tartışmada onun karşısında yer alan bir başka Dominikan, beyazların doğal olarak aşağı ırkları köleleştirme hakkının bulunduğunu savunacak ve tartışmadan galip çıkacaktı.
De Las Casas’ın İspanya’nın sömürge pratiklerine karşı getirdiği eleştiriler yüzlerce yıl boyunca unutulmuş olsa da günümüzde tarihin ilk anti-emperyalist çıkışı olarak kabul edilmektedir. De Las Casas 2008 yılında kutsanmış ve böylece Katolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilme yolundaki ilk aşamayı geçmiştir.
De Las Casas Seville’de dünyaya geldi. İspanyol kaşif Christopher Columbus’un (1451-1506) Yeni Dünya’yı keşfinin ardından başlayan göçmen akınına o da dahil oldu. 1502’de Hispaniola’ya geldi. 1512 yılında Yeni Dünya’ya atanan ilk Katolik rahip oldu.
İspanyolların gelişinin Karayiplerdeki yerliler için çok yıkıcı sonuçları olmuştu. De Las Casas Hispaniola’nın yerli nüfusunun Columbus’un bölgeye gelişinden kısa bir süre sonra üç milyondan iki yüze düştüğünü tahmin etmektedir. Ölümlerin büyük bölümü Avrupalıların getirdiği hastalıklardan kaynaklanıyordu. Yerlilerin bu hastalıklara karşı bağışıklığı yoktu. Buna karşılık de Las Casas İspanyolların yerlileri tarım ve madencilik için köleleştirmelerine olanak sağlayan encomienda sisteminin de bu yaşananlara katkıda bulunduğunu söylüyordu.
Sonraki otuz yıl boyunca yerlilere daha iyi davranılması talebini hükümete iletmek için defalarca İspanya’ya gitti. 1550 yılında köleciliğin meşruiyeti ile ilgili o meşhur teolojik tartışmasını yaptı. İki yıl sonra İspanyol sömürgecilerin gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerini anlatan A Short Account of the Destruction of the Indies (Yerlilerin Yıkıma Uğratılmasının Kısa Öyküsü) adlı çalışmasını yayınladı.
De Las Casas fikirlerinden ödün vermiyordu. Ömrünün sonlarına doğru ülkesinin Yeni Dünya’daki politikaları hakkında kinik bir tavır geliştirdi. Şöyle yazıyordu: “Hıristiyanların nihai amacı altın toplamak. İşte sayısız insanı öldürmelerinin sebebi bu.”
Ek Bilgiler
1- De Las Casas, Colombus’un arkadaşıydı. Onun seyir defterini ilk baskıya o hazırlamıştı.
2- 1544 yılında Las Casas, Chiapas piskoposu oldu. Bu bölge günümüzde Guatemala sınırlarında yer almaktadır. Casas, rahiplerine kölelerini azat etmeyen İspanyollar’a günah çıkarmamalarını söyledi. Ancak bu önerisi sıklıkla göz ardı edilmiştir.
3- “Encomiende” sistemi resmen 1720 yılına kadar yürürlükte kaldı. Kölelik, İspanyol kolonilerinin 19. yy’da bağımsızlıklarına kavuşmasıyla son buldu.
