- Mesajlar
- 1,941
Argumentum Ad Verecundiam genel konudışılık yanlışlarından biri olarak otoriteye başvurma yanlışıdır. Bu, uygun olmayan otoriteye ya da saygı hislerine başvurma yanlışıdır. Bir görüşün belirli insanlarca kabul edilmesinden onun doğru olduğuna hükmetmek konudışılıktır. Bazı hayranlık duyulanlara, takdir edilenlere veya meşhur kişilere, onları aşan veya alanlarının dışında kalan konularda otorite diye başvurulduğunda ad verecundiam yanlışı işlenmiş olur. Örneğin, "sen Tanrı'nın ilmi hakkındaki bu açıklamaları kabul etmek zorundasın, zira bu açıklamalar Einstein'a aittir." gibi bir argümanda, belirli bir alanda, söz gelimi fizik alanında otorite olan kişinin, yetkili olmadığı ilahiyat alandaki görüşü temel alınıp, bir hükmün doğru olacağı ileri sürülerek otoriteye başvurma yanlışı işlenmiştir.
Otoritelere başvurmanın her zaman gayrı mantıkî ya da mantıkdışı olduğu sonucu çıkarılmamalıdır. Zira kendi özel yetki alanında kabul görmüş bir otoriteye müracaat etmek büyük önem taşır ve bununla uygun argümanlar oluşturulur. Fakat bir otoriteye, onun özel yetki alanı dışındaki bir mesele hakkında baş vurulmuşsa, bu başvuru ile argumentum ad verecundiam yanlışı işlenmiş olur. Örneğin, din üzerine delil getirmede tartışmacı, biyoloji alanında büyük otorite olan Darwin'in görüşlerine başvurursa, böyle bir başvuru yanlış olur. Yine meşhur bir general, askerî alanda uzman olabilir, fakat bu durum onu eğitim, ekonomi ve ahlâk alanında da zorunlu olarak otorite kılmaz. Yine iyi bir film yıldızı, filimde yüklendiği karakteri canlandırmayı başarma hususunda otorite olabilir, ama en iyi sigara seçiminde veya sağlıklı olma yollarını göstermede olmayabilir. Reklâmcıların bu tür yanlışlara sıkça düştükleri görülür.
Otoriteye başvurma yanlışının işlendiği argümanlar şu formu temel alırlar:
A şahsı X alanında uzmandır;
A, Z alanında şunları söyler;
öyleyse A'nın Z alanında söyledikleri de doğrudur.
Bu delilin geçerli olabilmesi için şu öncülün de eklenmesi gerekir ki bu doğru olmayan bir öncüldür:
"X alanında uzman olanın Z alanında söylediği her şey doğrudur."
S. F. Barker, The Elements of Logic, New York, 1965.
M Copi, Introduction to Logic, London, 1969. İ. Emiroğlu, Mantık Yanlışları, Istanbul, 1993.
Ayrıca bkz., BİÇİMSEL YANLIŞLAR, İÇERİK YANLIŞLARI, MANTIK YANLIŞLARI.
Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları
