- Mesajlar
- 1,941
Argumentum ad Misericordiam çok sık rastlanan öznel bir konudışılık yanlışıdır. Uygun bir delil getirme yerine şefkat ve merhamete başvurma tavrını veya mantık yanlışını tanımlar. Bu, merhamete muhtaç olanların, bundan mahrum bırakıldıklarında çok daha perişan olacakları gerekçesiyle, belirli bir sonucun doğru olması gerektiği hususunda delil getirmeleri yanlışıdır. Bu tür yanlış yahut eksik delillerde, akil yerine, ağırlıkla duyguların kişiyi yönlendirdiği veya hislerin akla galebe çaldığı görülür.
Merhamete başvuran argümanlarda duygusal sözcüklerin önemli yeri olsa da, burada esas olan sözcükler değildir, elbette. Sözcükler olmadan da bir pozisyona dikkat çekilerek veya acıklı bir görüntü sergilenerek sempati kazanmada başarılı olunabilir. Örneğin bir avukat, davasını savunurken jüriyi etkilemek için mahkeme salonuna davalının (eski-püskü kıyafetler içinde olan) hanımını, (yırtık-pırtık giysilerle acıklı bir görünüm arz eden) çocuklarını getirir ve "eğer siz benim müvekkilimi idama mahkum ederseniz, bu fakir kadını dul ve bu masum çocukları da yetim bırakacaksınız; o bunları hak edecek ne yapmıştır?" diyebilir. Merhamete başvurma delil ya da argümanı, mahkeme salonlarıyla sınırlanmış bir delil değildir. Sokaklardaki birçok dilenci, kör gözüne veya sarılı sakat eline yahut yarasına dikkat çekerek, yoldan geçenlerin merhametini istismar ederek, para teminine çalışır.
Bununla birlikte, merhamet için yalvarma, bir neticeye inanmada mantıksal neden olarak gösterilmedikçe bir yanlış değildir; bunun dışında, delil yerine ikame edildiğinde yanlış olur.
S. F. Barker, The Elements of Logic, New York, 1965.
M, Copi, Introduction to Logic, London, 1969. İ. Emiroğlu, Mantık Yanlışları, İstanbul, 1993.
Ayrıca bkz., BİÇİMSEL YANLIŞLAR, İÇERİK YANLIŞLARI, MANTIK YANLIŞLARI.
Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları
