- Mesajlar
- 1,941
Antropolojik Dilbilim dil ile kültür arasındaki ilişki üzerinde odaklaşan araştırma alanı veya disiplinini tanımlar. Söz konusu disiplin türünün veya interdisipliner araştırma alanının ortaya çıkışında, hiç kuşku yok ki, en fazla antropologların ele aldıkları veya araştırdıkları insanların ya da halkların dillerini öğrenmenin zorunlu olduğunu görmeleri ve dilin bizatihi kendisinin incelenen, araştırılan kültürlerle ilgili çok değerli ipuçları veya malûmatlar sağlayabileceğinin bilincine varmaları olgusu etkili olmuştur. Bu bakımdan öncülük, geç on dokuzuncu yüzyılda, Amerika'da yerlilerin dillerinin yerli Amerikan kültürlerine ilişkin araştırmada taşıdığı öneme dikkat çeken antropolog Franz Boas'Ia, onun öncü çalışmalarından yola çıkarak Amerikan dilbiliminin kurucusu olma onuruna erişmiş öğrencisi Edward Sapir'dedir. Amerikan sosyolojisi, işte bu durumun bir sonucu olarak, antropolojik yönelimini uzun bir zaman boyunca korumuş ve Amerikan dilbilimcilerinin çok önemli bir bölümü yirminci yüzyılın ortalarına kadar, antropoloji bölümlerinde çalışmayı sürdürmüşlerdir. Aynı yönelimin bir eşine daha rastladığımız İngiltere'de ise, yirminci yüzyılın başlarında dile ilişkin araştırmanın önemini vurgulayan B. Malinowski, antropolojik dilbilim alanında öncülük etmiştir.
Yirminci yüzyılın son çeyreğinde toplumdilbilim, psikodilbilim ve dilbilim kuramı gibi alanların gelişimi bile, günümüzde kendi başına müstakil bir disiplin haline gelen antropolojik dilbilimin öneminin göz ardı edilmesi gibi bir sonuca yol açmamıştır. Zaman zaman dilbilimsel antropoloji diye adlandırılan antropolojik dilbilimde en fazla akrabalık sistemlerine, renk terimlerine, metaforlara, dillerle efsaneler arasındaki bağlantılara, hayvanlarla bitkileri sınıflama sistemlerine, zaman ve mekânın dilde ele alınışına, cinsiyet farklılıklarıyla sosyal farklılıkların konuşmadaki ifadesine, öykülerin yapısına önem verilir.
R. L. Trask, Key Concepts in Language and Linguistics, Routledge, London, 1999.
P. Palmer, Toward a Theory of Cultural Linguistics, Austin, University of Texas Press, 1996.
Ayrıca bkz., ADBİLİM, ANTROPOLOJİ, DİLBİLİM, PSİKODİLBİLİM, TOPLUMDİLBİLİM.
Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları
