- Mesajlar
- 1,941
Antihümanizm, genel olarak hümanizmin her türü ya da şekline karşı eleştirel bir tavır takman, hümanizmin şu ya da bu versiyonunu reddeden yaklaşımı tanımlar.
1960'lardan itibaren özellikle Fransa'da yapısalcılar tarafından benimsenen bir yaklaşım olarak antihümanizm, insan özgürlüğünün bir yanılsama olduğunu ifade eder. Nitekim, önce yapısalcılar ve sonra da, daha belirgin olarak postyapısalcılar bireyleri sosyal ve linguistik yapılara, ekonomik üretim tarzına ya da bilinçdışına tâbi kılmış ve her türlü söylemden önce gelen insanın özü düşüncesinden bir bütün olarak vazgeçmişlerdir.
DescartesTa başlayan özne merkezli felsefeye ve Aydınlanmanın yılmaz savunuculuğunu yaptığı hümanizme şiddetle karşı çıkan postmodernizmin antihümanizmi ise, hümanizmin yalnızca sorgulanmamış, dışsal değil de, içsel olarak doğrulanmış sabit bir referans çerçevesine dayanarak yanıtlar bulmaya çalışan sözmerkezci bir üstanlatı olduğunu dile getirir. Hümanizmin İnsanî özneyi merkeze koyduğunu, insanın evrenin her şeye hükmeden, her şeye karar veren ve her şeyi kontrolü altında tutan efendisi olduğunu ima ettiğini öne süren postmodernistler, hümanist felsefeyi baskıcı bulur ve dolayısıyla da, özneyi mahkum ederler. Hümanizm, postmodernizme göre, adalet ve eşitlik aradığını iddia etmesine karşın, liberal toplum tarafından adaletsizliği ve eşitsizliği meşrulaştırmak için kullanılmıştır. Dahası, hümanizm Batının üstünlüğünü, kültür emperyalizmini, onun başka kültürler üzerindeki tahakkümünü meşrulaştırmak üzere kullanılmış sahtekâr ve ikiyüzlü bir ideolojidir.
M. Foucault, Bilginin Arkeolojisi(gev. M. Urhan), İstanbul, 2000.
S. Sim, The Routledge Critical Dictionary of Postmodern Thought, Cambridge, 1999.
Ayrıca bkz., ANLATI, , ARKEOLOJİ, AYDINLANMA, DESCARTES, DİLBİLİM, ETNOLOJİ, FOUCAULT, HÜMANİZM, İDEOLOJİ, ÖZNE, POSTMODERNİZM, POSTYAPISALCILIK, YAPISALCILIK.
Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları