- Mesajlar
- 1,941
Üreme
Canlıların soylarının devamı için kendilerine benzer yavrular meydana getirmelerine denir. Eşeyli ve eşeysiz olarak iki şekilde gerçekleşir.
Eşeysiz üreme
Eşey hücrelerine gerek olmadan yapılan üreme seklidir. Yavrular tamamen ana bireye benzerler.
Eşeysiz üreme çeşitleri
Bölünme
Monera, protista ve mantarlarda görülür.
Tomurcuklanma
Maya hücrelerinde ve bazı protistlerde görülür.
Sporlanma
Parazit bir hücreli, mantar ve bazı ilkel bitkilerde görülür.
Vejetatif üreme
Ana bitkiden ayrılan kısmin bölünme özelliği kazanmasıyla olur. Çelik, daldırma, aşı gibi çeşitleri vardır. Mitoz bölünme esasına dayanır.
Eşeyli üreme
Farklı iki cins gametin birleşmesi ile yeni bir canlının oluşmasıdır. Kalıtsal yönden farklı canlılar oluşur.
Zigot
Gametlerin birleşmesi sonucu (döllenme) oluşan yapıdır. Zigottan sonraki bölünmeler mitoz bölünmedir.
İzogami
Sekil ve büyüklük bakımından ayni olan gametlerin birleşmesidir. Yeşil Su yosunu ve ulotrix’te görülür.
Anizogami
Yapı ve büyüklük bakımından farklı olan iki gametin birleşmesidir. Alg ve mantarlarda görülür.
Oogami
Büyük ve hareketsiz yumurta hücresi ile küçük ve hareketli sperm hücresinin birleşmesi ile olan üremedir. Memeliler ve gelişmiş bitkilerde görülür.
Hermafroditlik
Bir organizmanın hem erkek hem de dişi eşey organlarını barındırmasıdır.
Partenogenez
Döllenmiş yumurtanın gelişerek tam teşekküllü bir bireyi oluşturmasıdır. Bu birey cinsiyet olarak erkek olup, vücut hücreleri haploit kromozom sayısına sahiptir. Döllenen yumurtalardan mutlaka dişi bireyler oluşur. Arılar ve Bitki bitlerinde görülür.
Metagenez
Eşeyli üremenin ardından eşeysiz üremenin gerçekleşmesidir. Sıtma mikrobu, Deniz anası, eğrelti ve karayosunlarında görülür.
Tohumsuz Bitkilerde Üreme
Açık tohumlular
Üremeleri kozalak içinde açıkta bulunan tohumlarla gerçekleşir. Tozlaşma rüzgârla olur.
Kapalı tohumlular
Tohum taslakları ovaryum içerisinde saklanır. Üreme yapıları çiçekte bulunur.
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
Bir çiçeğin genel yapısı Pistil: Dişi organ Stamen: Erkek organ
Polen oluşumu
Erkek organ başçığındaki polen keseleri içinde 2n kromozomlu polen ana hücrelerinden mayoz ile n kromozomlu 4 tane mikrospor çekirdeği oluşur. Bunların mitoz geçirmesi ile n kromozomlu iki çekirdek taşıyan (generatif ve vejetatif çekirdek) yapı oluşur. Bu yapıya polen(çiçek tozu) denir. Polen çimlenirken vejetatif çekirdekten polen tüpü oluşur. Generatif çekirdekten sperm çekirdekleri oluşur. Her türün poleni kendine özgü bir sekle sahiptir.
Yumurta hücresi oluşumu
Dişi organ yumurtalığındaki tohum taslağı içinde 2n kromozomlu tohum taslağının ana hücresi mayoz geçirerek n kromozomlu 4 tana makrospor oluşturur. Makrosporlarin 3 tanesi erir, kalan 1 tanesinin çekirdeği arka arkaya 3 mitoz geçirerek 8 çekirdekli bir yapı olan EMBRİYO KESESİ’ni meydana getirir. Bir kutuptaki 3 çekirdekten ortadaki yumurta çekirdeği gelişerek yumurta çekirdeği halini alır ve döllenmeye hazire durumdadır. Ortadaki 2 çekirdekte endospermi oluşturacak olan polar (kutup) çekirdeklerdir. Diğer çekirdeklerden 3’ü antipot, 2’si sinerjit adını alır ve kaybolur.
Tozlaşma
Erkek organların başçığındaki polenlerin su, rüzgâr, böcek gibi faktörlerle dişi organın tepeciğine taşınmasıdır.
Sperm çekirdeği
+Yumurta¾®Zigot(2n)® Embriyo
Döllenme
Sperm çekirdeği+Polar çekirdekler(2n)®Triploit çekirdek(3n)®Endosperm
Tohum döllenmeden sonra oluşur. Tohum taslağının örtüleri kalınlaşarak tohum kabuğunu yaparlar. Tohum embriyo + endosperm + tohum kabuğundan oluşur.
Tohum taslağı sayısı kadar tohum oluşur.
Dişi organ ve çiçek tablası, besin depolayarak tohumun çevresinde meyveyi oluştururlar.
Tohumun yapısında şunlar bulunur:
Embriyo(embriyonik kök = radıkula ve embriyonik gövde = plumula) = 2n kromozomlu
Çenek (kotiledon)= 2n kromozomlu
Endosperm (besi doku)= 3n kromozomlu
Kabuk (testa)= 2n kromozomlu
Çimlenme
Embriyonun topraktan su alarak ilk kök ve Fotosentez yapabilecek ilk yaprakları oluşturmasına kadar geçen büyüme evresidir. Tohumun olgunlaşmasından çimlenmesine kadar geçen süreye UYKU HALI denir. Uykudaki tohumlar canlıdır fakat metabolizmaları minimum seviyededir.
Çimlenme için yeterli H2O,sicaklik, O2 ve enzimler gereklidir Bitkilerde Gelişme Çimlenmeden sonra ışık, CO2, H2O ve Mineral maddelerin yardımıyla bitkisel dokuların oluşmasıdır. Yüksek yapılı bitkilerde gelişme tohum içinde baslar. Gelişme eşeyli üreyen organizmalarda 3 temel olayla gerçekleşir
Hücre bölünmesi, Büyüme, Farklılaşma
Yüksek yapılı bitkilerin embriyosundaki çenekler, tohum içindeyken endospermden besin depo ederler.
Çenekler bitkinin fotosentez yapmaya başlayıncaya kadar ki gelişimi sırasında embriyoyu besler.
Kapalı tohumlu bitkilerden tek çenekliler genellikle tek yıllık ve otsu bitkilerdir. Çift çenekliler genellikle iki veya daha çok yıl yasayan odunsu bitkilerdir. Açık tohumlu bitkiler ise çok çeneklidir.
HAYVANLARDA ÜREME
Üreme sistemi + boşaltım sistemi ürogenital sistem adını alır. Erkek gamete sperm, dişi gamete yumurta adı verilir.
Hayvanlarda üç şekilde üreme-gelişme görülür:
1.Vivipar
İç döllenme ve iç gelişme yapan canlılardır (memeliler)
2.Ovipar:
İç döllenme yaparlar fakat gelişme kabuklu yumurta içerisinde olur. (kuşlar, bazı sürüngenler)
3.Ovovivipar:
Gelişme ana vücudunda ve yumurta içerisinde olur. Belli bir süre sonra canlı yumurtayı ve ana vücudunu terk eder ve doğuyormuş gibi gözükür. (bazı sürüngenler ve bazı balıklar)
İç döllenme
Kara hayvanlarında görülür. Döllenme dişinin vücudu içinde olur. Bu nedenle az sayıdaki üreme hücresi tür sürekliliği için yeterlidir. Bazı canlılar suda yaşamalarına karşın, yavru sayısını koruyabilmek için iç döllenme yapabilirler (köpek balığı, lepistes)
Başkalaşım (metamorfoz)
Çok yumurta oluşturan bazı canlılarda yumurta içindeki besin maddesi (vitellüs) çok az olduğundan embriyo gelişimini tamamlamadan yumurta larva halinde çıkar, dışarıda gelişerek ergin birey halini alır. Bu olaya metamorfoz denir. Kurbağalarda görülür.
Balık ve kurbağalarda üreme
Dış döllenme görülür, yumurtalarında kabuk oluşmaz. Dişilerde yumurtalıkta oluşan Müller kanalı yardımıyla kloak tan dışarı atılır. Erkeklerde ise testislerde oluşan spermler Wolf kanalı yardımı ile kloaktan dışarı atılır. Wolf kanalı, hem spermleri hem de boşaltım maddelerini taşır.
Sürüngen ve kuşlarda üreme
İç döllenme dış gelişme görülür. Embriyo gelişimini yumurta içinde tamamlar. Bazı yılan türlerinde farklılık görülebilir. Erkeklerde wolf kanalı yalnız spermleri taşır. Boşaltım maddeleri ise ayrı bir kanal ile kloak tan dışarı atılır.
Sürüngen ve kus yumurtasındaki embriyonik örtüler:
1. Kabuk
Yumurtayı kuraklığa, bakterilere karşı korur.O2 ve CO2 alışverişini sağlar.
2. Koryon
Embriyoyu korur ve Gaz alışverişine imkân sağlar.
3. Amniyon kesesi
Embriyoyu basınca ve sıcaklık değişimlerine karsı korur. İçindeki sıvı hareket serbestliği sağlar.
4. Allantoyis
Embriyonun artık maddelerini toplar, memelilerde körelmiştir.
5. Vitellüs kesesi
Embriyonun besin maddesinin bulunduğu kesedir. Memelilerde yoktur.
Memelilerde üreme
İç döllenme, iç gelişme gözlenir. Gagalı ve keseli memeliler de yavru gelişimini ana vücudu içinde gerçekleştirir, besini yumurtadan alır. Plasentalı memelilerde, embriyo dişinin uterusu (döl yatağı) içinde gelişir. Vitellüs yeterli olmadığından beslenme, plasenta adı verilen özel bir yapı aracılığı ile anne kanından karşılanır.
Plasenta
Koryon uzantıları ile uzantıların uterusa değdiği bölge plasentayı oluşturur. Plasenta, embriyoya besin ve O2 sağlar, CO2 ve diğer artık maddelerin anne kanına geçmesine yardımcı olur. Amniyon zarının kenarlarının birleşmesi ile oluşan GÖBEK BAGI embriyo ile plasenta arasında bağlantıyı oluşturur. İçinde kan damarları bulunur.
İNSANDA ÜREME SİSTEMİ
Erkek üreme sistemi
Testisler ince kıvrımlı SEMiNiFER tüpçüklerinden oluşurlar. Oluşan spermler buradan epididimise oradan da vasdeferns (sperm kanalı)’a açılır. Vasdeferens de üretra (idrar kanalı) ile birleşip dışarı açılır.
Spermatogenez testislerdeki seminifer tüpçüklerinde gerçekleşir. Spermlerin üretradan atılması seminal sivil ile sağlanır. Bu sırada idrar yolu kasılıp tıkanmıştır.
Seminal sivil prostat-cowper bezi ve seminal keseciklerin salgılarından oluşur Hormon kontrolü hipofiz bezinden salgılanan FSH ve LH hormonlarında yapılır. FSH spermatogenezi LH ise testislerden testosteron hormonu salgılanmasını kontrol eder. Testosteron hormonu ise sperm olgunlaşmasını, ses kalınlığını ve kıllanmayı sağlar.
Dişi üreme sistemi
Yumurtalıklar (ovaryum), yumurta kanalı (fallopi tüpü) ve bajinaadı verilen kısımlarından oluşur.
Vajinanın döl yatağına olan açıklığına servix denir Döllenme fallopi tüpünde olur. Döllenmiş yumurta ilk mitoz bölünmeleri fallopi tüpünde geçirir.
Ovaryum ve uterusta meydana gelen değişiklikler düzenli devreler halinde tekrarlanır. Bu üreme devre MENSTRUASYON PERYODU denir. 4 aşamada incelenir:
1. Folikül evresi
Hipofizden salgılanan FSH (folikül uyarıcı hormon) etkisi ile ovaryumdaki çok sayıda folikülden biri olgunlaşır. Folikül hücresinden östrojen hormon etkisi ile uterusta mitoz hızlanır, kan ve doku sıvısı artar. Folikül ovaryum yüzeyine kadar gelir, bu evre 10-14 Gün sürer.
2. Ovulasyon evresi
Hipofizden LH (lüteinlestirici hormon) salgılanması ile folikül yırtılarak içindeki yumurta ovaryumdan atılır. Atılan yumurta fallopi tüpüne geçer.
3. Corpus Luteum evresi
LH etkisi ile yırtılan folikül hücreleri sarı renkli yağ damlacıkları taşıyan lütein hücreleri halini alır. Bu yeni yapıya corpus luteum adı verilir. Lütein hücrelerinden salgılanan progesteron hormonu döllenmiş yumurtanın uterusa tutunmasını sağlar. Bu evre 10-14 gün sürer.
Gebelik döneminde corpus luteum bozulmadığı için progesteron salgılanması da devam eder.
Hipofizden salgılanan LTH (lüteotropik hormon) corpus luteumun östrojen ve progesteron hormonlarının devamını sağladığı gibi süt bezlerinin gelişmesi ve analık içgüdüsünün oluşmasında görevlidir.
4. Menstruasyon evresi
Döllenme yoksa sinirsel uyartılar olmadığından corpus luteum bozulur. Dolayısıyla progesteron seviyesi düşer. Uterus iç çeperi parçalanır. Doku parçaları, döllenmemiş yumurta, bir miktar kanla birlikte vajinadan dışarı atılır. Ortalama 3-5 gün sürer. Daha sonra tekrar folikül evresi baslar.
Hipofiz bütün üreme sistemini düzenler Hipofiz hormonlarının salgılanması beynin hipotalamus bölgesinden çıkan RF (releasing faktör) tarafından düzenlenir. Hipofizden salgılanan OKSİTOSİN hormonu doğum sırasında uterus kasılmasını ve daha sonra sütün akmasını sağlar.
Geri besleme (feed back): Bezlerin birbirlerini etkileyerek kandaki hormon miktarını düzenlemelerine geri besleme denir.
Canlıların soylarının devamı için kendilerine benzer yavrular meydana getirmelerine denir. Eşeyli ve eşeysiz olarak iki şekilde gerçekleşir.
Eşeysiz üreme
Eşey hücrelerine gerek olmadan yapılan üreme seklidir. Yavrular tamamen ana bireye benzerler.
Eşeysiz üreme çeşitleri
Bölünme
Monera, protista ve mantarlarda görülür.
Tomurcuklanma
Maya hücrelerinde ve bazı protistlerde görülür.
Sporlanma
Parazit bir hücreli, mantar ve bazı ilkel bitkilerde görülür.
Vejetatif üreme
Ana bitkiden ayrılan kısmin bölünme özelliği kazanmasıyla olur. Çelik, daldırma, aşı gibi çeşitleri vardır. Mitoz bölünme esasına dayanır.
Eşeyli üreme
Farklı iki cins gametin birleşmesi ile yeni bir canlının oluşmasıdır. Kalıtsal yönden farklı canlılar oluşur.
Zigot
Gametlerin birleşmesi sonucu (döllenme) oluşan yapıdır. Zigottan sonraki bölünmeler mitoz bölünmedir.
İzogami
Sekil ve büyüklük bakımından ayni olan gametlerin birleşmesidir. Yeşil Su yosunu ve ulotrix’te görülür.
Anizogami
Yapı ve büyüklük bakımından farklı olan iki gametin birleşmesidir. Alg ve mantarlarda görülür.
Oogami
Büyük ve hareketsiz yumurta hücresi ile küçük ve hareketli sperm hücresinin birleşmesi ile olan üremedir. Memeliler ve gelişmiş bitkilerde görülür.
Hermafroditlik
Bir organizmanın hem erkek hem de dişi eşey organlarını barındırmasıdır.
Partenogenez
Döllenmiş yumurtanın gelişerek tam teşekküllü bir bireyi oluşturmasıdır. Bu birey cinsiyet olarak erkek olup, vücut hücreleri haploit kromozom sayısına sahiptir. Döllenen yumurtalardan mutlaka dişi bireyler oluşur. Arılar ve Bitki bitlerinde görülür.
Metagenez
Eşeyli üremenin ardından eşeysiz üremenin gerçekleşmesidir. Sıtma mikrobu, Deniz anası, eğrelti ve karayosunlarında görülür.
Tohumsuz Bitkilerde Üreme
Açık tohumlular
Üremeleri kozalak içinde açıkta bulunan tohumlarla gerçekleşir. Tozlaşma rüzgârla olur.
Kapalı tohumlular
Tohum taslakları ovaryum içerisinde saklanır. Üreme yapıları çiçekte bulunur.
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
Bir çiçeğin genel yapısı Pistil: Dişi organ Stamen: Erkek organ
Polen oluşumu
Erkek organ başçığındaki polen keseleri içinde 2n kromozomlu polen ana hücrelerinden mayoz ile n kromozomlu 4 tane mikrospor çekirdeği oluşur. Bunların mitoz geçirmesi ile n kromozomlu iki çekirdek taşıyan (generatif ve vejetatif çekirdek) yapı oluşur. Bu yapıya polen(çiçek tozu) denir. Polen çimlenirken vejetatif çekirdekten polen tüpü oluşur. Generatif çekirdekten sperm çekirdekleri oluşur. Her türün poleni kendine özgü bir sekle sahiptir.
Yumurta hücresi oluşumu
Dişi organ yumurtalığındaki tohum taslağı içinde 2n kromozomlu tohum taslağının ana hücresi mayoz geçirerek n kromozomlu 4 tana makrospor oluşturur. Makrosporlarin 3 tanesi erir, kalan 1 tanesinin çekirdeği arka arkaya 3 mitoz geçirerek 8 çekirdekli bir yapı olan EMBRİYO KESESİ’ni meydana getirir. Bir kutuptaki 3 çekirdekten ortadaki yumurta çekirdeği gelişerek yumurta çekirdeği halini alır ve döllenmeye hazire durumdadır. Ortadaki 2 çekirdekte endospermi oluşturacak olan polar (kutup) çekirdeklerdir. Diğer çekirdeklerden 3’ü antipot, 2’si sinerjit adını alır ve kaybolur.
Tozlaşma
Erkek organların başçığındaki polenlerin su, rüzgâr, böcek gibi faktörlerle dişi organın tepeciğine taşınmasıdır.
Sperm çekirdeği
+Yumurta¾®Zigot(2n)® EmbriyoDöllenme
Sperm çekirdeği
+Polar çekirdekler(2n)®Triploit çekirdek(3n)®EndospermTohum döllenmeden sonra oluşur. Tohum taslağının örtüleri kalınlaşarak tohum kabuğunu yaparlar. Tohum embriyo + endosperm + tohum kabuğundan oluşur.
Tohum taslağı sayısı kadar tohum oluşur.
Dişi organ ve çiçek tablası, besin depolayarak tohumun çevresinde meyveyi oluştururlar.
Tohumun yapısında şunlar bulunur:
Embriyo(embriyonik kök = radıkula ve embriyonik gövde = plumula) = 2n kromozomlu
Çenek (kotiledon)= 2n kromozomlu
Endosperm (besi doku)= 3n kromozomlu
Kabuk (testa)= 2n kromozomlu
Çimlenme
Embriyonun topraktan su alarak ilk kök ve Fotosentez yapabilecek ilk yaprakları oluşturmasına kadar geçen büyüme evresidir. Tohumun olgunlaşmasından çimlenmesine kadar geçen süreye UYKU HALI denir. Uykudaki tohumlar canlıdır fakat metabolizmaları minimum seviyededir.
Çimlenme için yeterli H2O,sicaklik, O2 ve enzimler gereklidir Bitkilerde Gelişme Çimlenmeden sonra ışık, CO2, H2O ve Mineral maddelerin yardımıyla bitkisel dokuların oluşmasıdır. Yüksek yapılı bitkilerde gelişme tohum içinde baslar. Gelişme eşeyli üreyen organizmalarda 3 temel olayla gerçekleşir
Hücre bölünmesi, Büyüme, Farklılaşma
Yüksek yapılı bitkilerin embriyosundaki çenekler, tohum içindeyken endospermden besin depo ederler.
Çenekler bitkinin fotosentez yapmaya başlayıncaya kadar ki gelişimi sırasında embriyoyu besler.
Kapalı tohumlu bitkilerden tek çenekliler genellikle tek yıllık ve otsu bitkilerdir. Çift çenekliler genellikle iki veya daha çok yıl yasayan odunsu bitkilerdir. Açık tohumlu bitkiler ise çok çeneklidir.
HAYVANLARDA ÜREME
Üreme sistemi + boşaltım sistemi ürogenital sistem adını alır. Erkek gamete sperm
, dişi gamete yumurta adı verilir.Hayvanlarda üç şekilde üreme-gelişme görülür:
1.Vivipar
İç döllenme ve iç gelişme yapan canlılardır (memeliler)
2.Ovipar:
İç döllenme yaparlar fakat gelişme kabuklu yumurta içerisinde olur. (kuşlar, bazı sürüngenler)
3.Ovovivipar:
Gelişme ana vücudunda ve yumurta içerisinde olur. Belli bir süre sonra canlı yumurtayı ve ana vücudunu terk eder ve doğuyormuş gibi gözükür. (bazı sürüngenler ve bazı balıklar)
İç döllenme
Kara hayvanlarında görülür. Döllenme dişinin vücudu içinde olur. Bu nedenle az sayıdaki üreme hücresi tür sürekliliği için yeterlidir. Bazı canlılar suda yaşamalarına karşın, yavru sayısını koruyabilmek için iç döllenme yapabilirler (köpek balığı, lepistes)
Başkalaşım (metamorfoz)
Çok yumurta oluşturan bazı canlılarda yumurta içindeki besin maddesi (vitellüs) çok az olduğundan embriyo gelişimini tamamlamadan yumurta larva halinde çıkar, dışarıda gelişerek ergin birey halini alır. Bu olaya metamorfoz denir. Kurbağalarda görülür.
Balık ve kurbağalarda üreme
Dış döllenme görülür, yumurtalarında kabuk oluşmaz. Dişilerde yumurtalıkta oluşan Müller kanalı yardımıyla kloak tan dışarı atılır. Erkeklerde ise testislerde oluşan spermler Wolf kanalı yardımı ile kloaktan dışarı atılır. Wolf kanalı, hem spermleri hem de boşaltım maddelerini taşır.
Sürüngen ve kuşlarda üreme
İç döllenme dış gelişme görülür. Embriyo gelişimini yumurta içinde tamamlar. Bazı yılan türlerinde farklılık görülebilir. Erkeklerde wolf kanalı yalnız spermleri taşır. Boşaltım maddeleri ise ayrı bir kanal ile kloak tan dışarı atılır.
Sürüngen ve kus yumurtasındaki embriyonik örtüler:
1. Kabuk
Yumurtayı kuraklığa, bakterilere karşı korur.O2 ve CO2 alışverişini sağlar.
2. Koryon
Embriyoyu korur ve Gaz alışverişine imkân sağlar.
3. Amniyon kesesi
Embriyoyu basınca ve sıcaklık değişimlerine karsı korur. İçindeki sıvı hareket serbestliği sağlar.
4. Allantoyis
Embriyonun artık maddelerini toplar, memelilerde körelmiştir.
5. Vitellüs kesesi
Embriyonun besin maddesinin bulunduğu kesedir. Memelilerde yoktur.
Memelilerde üreme
İç döllenme, iç gelişme gözlenir. Gagalı ve keseli memeliler de yavru gelişimini ana vücudu içinde gerçekleştirir, besini yumurtadan alır. Plasentalı memelilerde, embriyo dişinin uterusu (döl yatağı) içinde gelişir. Vitellüs yeterli olmadığından beslenme, plasenta adı verilen özel bir yapı aracılığı ile anne kanından karşılanır.
Plasenta
Koryon uzantıları ile uzantıların uterusa değdiği bölge plasentayı oluşturur. Plasenta, embriyoya besin ve O2 sağlar, CO2 ve diğer artık maddelerin anne kanına geçmesine yardımcı olur. Amniyon zarının kenarlarının birleşmesi ile oluşan GÖBEK BAGI embriyo ile plasenta arasında bağlantıyı oluşturur. İçinde kan damarları bulunur.
İNSANDA ÜREME SİSTEMİ
Erkek üreme sistemi
Testisler ince kıvrımlı SEMiNiFER tüpçüklerinden oluşurlar. Oluşan spermler buradan epididimise oradan da vasdeferns (sperm kanalı)’a açılır. Vasdeferens de üretra (idrar kanalı) ile birleşip dışarı açılır.
Spermatogenez testislerdeki seminifer tüpçüklerinde gerçekleşir. Spermlerin üretradan atılması seminal sivil ile sağlanır. Bu sırada idrar yolu kasılıp tıkanmıştır.
Seminal sivil prostat-cowper bezi ve seminal keseciklerin salgılarından oluşur Hormon kontrolü hipofiz bezinden salgılanan FSH ve LH hormonlarında yapılır. FSH spermatogenezi LH ise testislerden testosteron hormonu salgılanmasını kontrol eder. Testosteron hormonu ise sperm olgunlaşmasını, ses kalınlığını ve kıllanmayı sağlar.
Dişi üreme sistemi
Yumurtalıklar (ovaryum), yumurta kanalı (fallopi tüpü) ve bajinaadı verilen kısımlarından oluşur.
Vajinanın döl yatağına olan açıklığına servix denir Döllenme fallopi tüpünde olur. Döllenmiş yumurta ilk mitoz bölünmeleri fallopi tüpünde geçirir.
Ovaryum ve uterusta meydana gelen değişiklikler düzenli devreler halinde tekrarlanır. Bu üreme devre MENSTRUASYON PERYODU denir. 4 aşamada incelenir:
1. Folikül evresi
Hipofizden salgılanan FSH (folikül uyarıcı hormon) etkisi ile ovaryumdaki çok sayıda folikülden biri olgunlaşır. Folikül hücresinden östrojen hormon etkisi ile uterusta mitoz hızlanır, kan ve doku sıvısı artar. Folikül ovaryum yüzeyine kadar gelir, bu evre 10-14 Gün sürer.
2. Ovulasyon evresi
Hipofizden LH (lüteinlestirici hormon) salgılanması ile folikül yırtılarak içindeki yumurta ovaryumdan atılır. Atılan yumurta fallopi tüpüne geçer.
3. Corpus Luteum evresi
LH etkisi ile yırtılan folikül hücreleri sarı renkli yağ damlacıkları taşıyan lütein hücreleri halini alır. Bu yeni yapıya corpus luteum adı verilir. Lütein hücrelerinden salgılanan progesteron hormonu döllenmiş yumurtanın uterusa tutunmasını sağlar. Bu evre 10-14 gün sürer.
Gebelik döneminde corpus luteum bozulmadığı için progesteron salgılanması da devam eder.
Hipofizden salgılanan LTH (lüteotropik hormon) corpus luteumun östrojen ve progesteron hormonlarının devamını sağladığı gibi süt bezlerinin gelişmesi ve analık içgüdüsünün oluşmasında görevlidir.
4. Menstruasyon evresi
Döllenme yoksa sinirsel uyartılar olmadığından corpus luteum bozulur. Dolayısıyla progesteron seviyesi düşer. Uterus iç çeperi parçalanır. Doku parçaları, döllenmemiş yumurta, bir miktar kanla birlikte vajinadan dışarı atılır. Ortalama 3-5 gün sürer. Daha sonra tekrar folikül evresi baslar.
Hipofiz bütün üreme sistemini düzenler Hipofiz hormonlarının salgılanması beynin hipotalamus bölgesinden çıkan RF (releasing faktör) tarafından düzenlenir. Hipofizden salgılanan OKSİTOSİN hormonu doğum sırasında uterus kasılmasını ve daha sonra sütün akmasını sağlar.
Geri besleme (feed back): Bezlerin birbirlerini etkileyerek kandaki hormon miktarını düzenlemelerine geri besleme denir.
