1788 ve 1766 yılları arasında yaşamış Alman ahlâkçısı ve popüler filozofudur. Bir peruk yapımcısının oğlu Abbt, Ulm'da doğmuş, Halle'de teoloji tahsil ettikten sonra, önce Frankfurt Üniversitesinde felsefe, 1761 yılından itibaren de Rinteln'de matematik hocalığı yapmıştır. O bir süre, Mendelsohn ve Nicolai ile tanıştığı Berlin'de kalmış; 1763 yılında Güney Almanya, İsviçre ve Fransa'da dolaştıktan sonra, Lückeburg'da, Kont I. Wilhelm'in eğitim danışmanlığı görevine getirilmiştir, ölene kadar bu görevde kalan Abbt, ayni kentte hayata gözlerini yummuştur.
Abbt'ın ilk önemli çalışması, Prusya'da Yedi Yıl Savaşları sırasında II. Frederick'! destekleyen bir risale olan Won Tode fürs Vaterland [Anavatanın Ölümü Üzerine]'dir. O, genel kanaatin tam tersine, sadece bir cumhuriyetin yurttaşlarının değil, fakat bir monarşinin uyruklarının da ülkelerini sevmeleri gerektiğini öne sürer. Onların, Abbt'a göre, krallarına sadık olmaları ve onun için Stoalı-Hıristiyan bir ruhla ölmeye hazır olmaları gerekmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi, Abbt Prusya milliyetçiliğinin ilk önemli savunucusu olmuştur.
Abbt'ın ikinci eseri olan Von Verdimst [Liyakât Üzerine] (1765), daha 2İyade onun eğitim müfettişi olarak çalışmalarını yansıtır. O burada toplumdaki farklı işlevlere özgü eğitim ideallerini tartışmaktaydı. Entelektüel dehanın etkin ya da duygusal dehadan daha üstün olduğunu savunan Abbt'a göre, etkin ve otoriter olmak erkeğin, edilgin ve itaatkâr olmak kadının doğasından gelir; o eğitimin ahlâkî iyiliği en yüksek düzeye çıkarması gerektiğini savunuyordu. Liyakât ve faziletin yüce, yüksek, genel veya estetik olabileceğini öne süren Abbt, çeşitli insan tiplerini birbirinden ayırmaya çalışmıştı. Kendilerini inanç havarilerinin izlediği savaşçıları en yükseğe yerleştiren Abbt'ın sıralamasında daha sonra resmî görevliler (memurlar), yazarlar, sanatçılar ve rahipler gelmekteydi. O seçkin sınıfların üyelerini sınıfladıktan sonra, sıradan insanların tipolojisini, mizaçlarla ilgili, fizyolojik ve psikolojik unsurlara dayanan geleneksel karakterolojiden ziyade, toplumsal ve profesyonel gruplar ve benzer toplumsal işlev ölçütleri aracılığıyla ortaya koydu.
Mendelsohn, Lessing ve Baredow gibi, Abbt da bir "popüler filozof", skolastik incelikler yerine, yararlı bilgiyi ve geniş halk kitlelerinin eğitimini amaçlayan, problemleri İngiliz ve Fransız Aydınlanma filozoflarının yaptığı gibi, canlı ve kolayca anlaşılır bir tarzda tartışan bir yazardı. Onu esas ilgilendiren şey, insan doğasının, psikolojik ve toplumsal bir bakış açısından analizi oldu. Abbt Shaftesburry'den, Pope'dan, Hume'dan, La Rochefoucauld'dan, La Bruyere'den, Montesquieu'den, J. J. Spalding ve Mendelsohn'dan etkilenmişti.
T. Abbt, Geschichtc des tneıtschlichens geschlccts, Haile, 1766.
T. Abbt, Wermischte Schriften (ed. C. F. Nicolai), 6 vois., Berlin, 1768-1790.
A. Bender, Thomas Abbt, Bonn, 1922.
Avnca bkz., ALMAN FELSEFESİ, AYDINLANMA, MENDELSOHN, POPÜLER FELSEFE.
Kaynak: Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları
