Percy Bysshe Shelley (1792–1822), şairlerin “dünyanın takdir görmemiş yöneticileri” olduğunu söylüyordu. Zira onlar insanları tutku ve umutla yükleyerek toplumun ahlaki pusulasını yönetme yeteneğine sahipti.
Kübalı şair, gazeteci ve aktivist Jose Marti (1853–1895), Shelley’in bu sözünün haklılığını kendi yaşamıyla kanıtlayan bir kişidir. Pek çokları tarafından bağımsız Küba’nın babası olarak kabul edilmektedir. Marti ülkesine askeri yetenekleri ile değil, şiirleri ve hemşehrilerini devrime yönelten denemeleri ile katkıda bulunmuştur. Havana doğumlu Marti’nin Küba’daki etkisi o kadar büyüktür ki günümüzde hem Fidel Castro (1926–) hem de onun düşmanları Marti’yi bir ilham kaynağı olarak kabul ederler. Castro’nun komünist gençlik grubu gibi ABD hükümetinin Florida’da konuşlanmış Castro karşıtı radyo istasyonu da ismini Marti’den almıştır.
19. yy’ın sonlarına doğru Küba, İspanya’nın bir zamanlar çok geniş olan Amerikan İmparatorluğu’ndan geriye kalan son topraktı. İspanya’nın koloni yöneticileri zalimlikleri ve beceriksizlikleri ile ün salmıştı. 1868 ve 1879 yıllarında yaşanan iki isyan ancak çok fazla şiddet kullanılarak bastırılabilmişti.
Marti 1868 isyanını desteklemişti. O sıralarda lisede bir sanat öğrencisiydi. Henüz genç bir delikanlıyken vatana ihanetle suçlandı ve Küba politikasıyla ilgilenmeyi bırakacağı umuduyla İspanya’ya gönderildi.
Ancak sürgündeyken özgür Küba tutkusu daha da arttı. Hayatının kalan kısmını sürgünde geçirdi. On beş yıl kadar New York City’de kaldı. Küba’nın bağımsızlığını destekleyen sayısız şiir ve risale yazdı. Küba’ya uluslararası destek bulmak ve İspanya zulmüne dikkat çekmek için dünyayı dolaştı.
Kübalı muhaliflerle ilişki kurmak için uğraştığı uzun yılların ardından 1894’te Meksika’ya gidip yeni bir isyan planlamaya başladı. 1895 yılında adaya ayak bastı. Ayaklanmanın ilk çarpışması sırasında İspanyol askerleri tarafından öldürüldü. Kırk iki yaşındayken ülkesi için hayatını feda etmişti.
Üç yıl sonra, ABD asilerin safında savaşa girince İspanya teslim olmak zorunda kaldı. İspanya ordusu geri çekildikten sonra kısa bir süre ABD adayı işgal etti. ABD ordusu da çekilince Küba resmen 1902 yılında bağımsız oldu.
Ek Bilgiler
1- Marti, New York City’de yaşarken “La Edad de Oro” (Altın Çağ) adında İspanyolca bir çocuk dergisi çıkardı.
2- Marti 1895 yılında Küba’ya geldiğinde hiçbir askeri deneyimi yoktu. Nitekim birkaç hafta içinde öldürüldü. Beyaz bir at sürüyor oluşu muhtemelen kolay hedef olmasına neden olmuştu. Bu şekilde İspanyollar onu diğer Kübalı isyancılardan kolaylıkla ayırt edebilmişti.
3- 1965 yılında New York City’deki Central Park’ta bronz atlı bir Marti heykeli dikilmiştir. Heykel diğer Latin Amerika kahramanlarının yanında durmaktadır: Tam altı tane Güney Amerika ülkesini özgürleştiren Simón Bolívar (1783–1830) ve Arjantin’in ulusal kahramanı José de San Martin (1778–1850).
Kübalı şair, gazeteci ve aktivist Jose Marti (1853–1895), Shelley’in bu sözünün haklılığını kendi yaşamıyla kanıtlayan bir kişidir. Pek çokları tarafından bağımsız Küba’nın babası olarak kabul edilmektedir. Marti ülkesine askeri yetenekleri ile değil, şiirleri ve hemşehrilerini devrime yönelten denemeleri ile katkıda bulunmuştur. Havana doğumlu Marti’nin Küba’daki etkisi o kadar büyüktür ki günümüzde hem Fidel Castro (1926–) hem de onun düşmanları Marti’yi bir ilham kaynağı olarak kabul ederler. Castro’nun komünist gençlik grubu gibi ABD hükümetinin Florida’da konuşlanmış Castro karşıtı radyo istasyonu da ismini Marti’den almıştır.
19. yy’ın sonlarına doğru Küba, İspanya’nın bir zamanlar çok geniş olan Amerikan İmparatorluğu’ndan geriye kalan son topraktı. İspanya’nın koloni yöneticileri zalimlikleri ve beceriksizlikleri ile ün salmıştı. 1868 ve 1879 yıllarında yaşanan iki isyan ancak çok fazla şiddet kullanılarak bastırılabilmişti.
Marti 1868 isyanını desteklemişti. O sıralarda lisede bir sanat öğrencisiydi. Henüz genç bir delikanlıyken vatana ihanetle suçlandı ve Küba politikasıyla ilgilenmeyi bırakacağı umuduyla İspanya’ya gönderildi.
Ancak sürgündeyken özgür Küba tutkusu daha da arttı. Hayatının kalan kısmını sürgünde geçirdi. On beş yıl kadar New York City’de kaldı. Küba’nın bağımsızlığını destekleyen sayısız şiir ve risale yazdı. Küba’ya uluslararası destek bulmak ve İspanya zulmüne dikkat çekmek için dünyayı dolaştı.
Kübalı muhaliflerle ilişki kurmak için uğraştığı uzun yılların ardından 1894’te Meksika’ya gidip yeni bir isyan planlamaya başladı. 1895 yılında adaya ayak bastı. Ayaklanmanın ilk çarpışması sırasında İspanyol askerleri tarafından öldürüldü. Kırk iki yaşındayken ülkesi için hayatını feda etmişti.
Üç yıl sonra, ABD asilerin safında savaşa girince İspanya teslim olmak zorunda kaldı. İspanya ordusu geri çekildikten sonra kısa bir süre ABD adayı işgal etti. ABD ordusu da çekilince Küba resmen 1902 yılında bağımsız oldu.
Ek Bilgiler
1- Marti, New York City’de yaşarken “La Edad de Oro” (Altın Çağ) adında İspanyolca bir çocuk dergisi çıkardı.
2- Marti 1895 yılında Küba’ya geldiğinde hiçbir askeri deneyimi yoktu. Nitekim birkaç hafta içinde öldürüldü. Beyaz bir at sürüyor oluşu muhtemelen kolay hedef olmasına neden olmuştu. Bu şekilde İspanyollar onu diğer Kübalı isyancılardan kolaylıkla ayırt edebilmişti.
3- 1965 yılında New York City’deki Central Park’ta bronz atlı bir Marti heykeli dikilmiştir. Heykel diğer Latin Amerika kahramanlarının yanında durmaktadır: Tam altı tane Güney Amerika ülkesini özgürleştiren Simón Bolívar (1783–1830) ve Arjantin’in ulusal kahramanı José de San Martin (1778–1850).
