1000Fikir

Yönetici
Yönetici
Mesajlar
1,941
Ceza infaz kurumları, infaz hukukunun amaçlarının yerine getirilmesi açısından son derece önemli kurumlardır. Çünkü cezanın infazıyla ulaşılmak istenen amaçlar bakımından özellikle fiziki ortamın koşulları ve bu koşulların hükümlü üzerindeki etkileri tartışılmazdır. Her hükümlü için her ceza infaz kurumu uygun değildir. Hükümlülerin işledikleri suçlardan, birtakım özelliklerine (yaşı, cinsiyeti vs.) kadar aşağıda üzerinde durulacak birçok niteliği dolayısıyla farklı ceza infaz kurumlarının tahsisi kaçınılmaz olmuştur. Bu ceza infaz kurumları kendi infaz rejimlerini de beraberinde getirmiştir.​

Günümüzde temel hak ve özgürlükler açısından, infazın süjesi olan insan değil infaz konusu suç esas kabul edildiği için bahsi geçen ve farklı özelliklerle bezenmiş ceza infaz kurumlarının iyi bir şekilde sınıflandırılması, nihayet bu sınıflandırma içinde amaca uygun bir şekilde yapılandırmaya gidilmesi (sosyal etkinlik ve iş yurtları örgütlenmesi gibi) elzemdir.​

Bununla birlikte bu ceza infaz kurumlarında görev yapan personelin de aynı şekilde mesleğin önemini kavrayabilecek bilgisel donanıma ulaştırılması ve insan haklarını önceleyen bir yaklaşımla tutuklu veya hükümlülerle iletişime geçmeleri çok önemlidir. Bu da ancak ceza infaz kurumu personelinin hak ve yükümlülüklerini içselleştirebilecekleri nitelikte doğru bir eğitimden geçirilmesi ve görev tanımlarının doğru bir şekilde ortaya konulmasıyla mümkün olacaktır.​

İNFAZ KURUMLARI

İnfaz Kurumunun Unsurları
CGTİHK’da, tutukevlerine ilişkin düzenlemelere yer veriliyor olsa da konuyu ifade etmek üzere ceza infaz kurumu terimi kullanılmaktadır. Bu yönüyle infaz kurumu dendiğinde daha çok cezanın, yani özgürlüğü bağlayıcı cezanın infazı ifade edilmeye çalışılmaktadır. Hâlbuki infaz kurumu sadece cezanın yerine getirildiği yeri yani, ceza infaz kurumunu (cezaevi) değil; tutukevi, çocuk eğitim evi terimlerini de içine alan üst bir terim olarak anlaşılmalıdır.​

KİTAP: Ceza infaz kurumları ve personel yapısına ait veriler ile işlediği suç veya suçlardan dolayı, mahkeme tarafından haklarında hürriyeti bağlayıcı ceza (hapis cezası) verilerek, ceza infaz kurumlarına hükümlü olarak giren ve ceza infaz kurumundan tahliye edilen hükümlülere ait verilere ulaşmak için bkz. Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları, Ankara 2010.​


İnfaz kurumunun dört unsurunun bulunduğu kabul edilir.​

  • Fiziki unsur: İç ve dış güvenliğe sahip, devamlı bir yaşam için temel ihtiyaçları karşılayabilen açık ya da kapalı alanlardır.​
  • Personel unsuru: Yönetim ve hizmet birimlerinde görev alan yetki ve sorumlulukları belirli kişi/kişilerdir.​
  • Kişi unsuru: Hak ve yükümlülükleri bulunan, denetim ve koruma altına alınmış, sevk ve idaresi belli kurallar çerçevesinde infaz personeline bırakılmış hükümlü ve tutuklulardır.​
  • Hizmet unsuru: Barınma, yiyecek-içecek, sağlık, eğitim, rehabilitasyon, spor, sosyal ve kültürel faaliyetler ile çalışma ortamlarının sağlanmasına yönelik faaliyetlerdir.​
İNFAZ KURUMU TÜRLERİ
Ceza infaz kurumları, kapalı ceza infaz kurumları, açık ceza infaz kurumları ve çocuk eğitim evi olarak üçe ayrılabilir.​

Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
Kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fiziki engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları kapalı tutulan ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasın olanaklı bulunduğu, yeterli düzeyde güvenlik sağlanmış ve hükümlünün gereksinimine göre bireysel, grup hâlinde veya toplu olarak iyileştirme yöntemlerinin uygulanabileceği tesislerdir (CGTİHK m.8).​


Kapalı ceza infaz kurumları il ve ilçelerde bulunur. Ağır ceza teşkilatı bulunan yerlerdekilere merkez, diğerlerine ilçe kapalı ceza infaz kurumu adı verilir. Ülkemizde kapalı ceza infaz kurumları aynı zamanda tutukevi görevini de yerine getirmekle birlikte, tutuklu ve hükümlüler ayrı yerlerde bulundurulur. Ancak buna uyulduğu pek söylenemez.


Kapalı ceza infaz kurumları kapasitelerine ve mimari yapılarına göre “tip” adıyla sınıflandırılır. Mimari bir projeye uygun olarak yapılan infaz kurumlarına “tip ceza infaz kurumları” denirken, başka bir amaçla inşa edildikten sonra infaz kurumuna dönüştürülen kurumlara da “tipi olmayan infaz kurumları” denir. Tip infaz kurumları açık cezaevi ile çocuk eğitim evleri için de söz konusu olabilmektedir. Tip infaz kurumlarının yararı özellikle güvenlik risklerinin azaltılması, infaz uygulamasında birliğin sağlanması ve servis hizmetlerinde bir standarda ulaşılması bakımlarından ortaya çıkar.​

Tip ceza infaz kurumları A tipi, B tipi, C tipi, K tipi, 150 kişi kapasiteli özel tip kapalı infaz kurumları, 500 kişi kapasiteli özel tip kapalı infaz kurumları, E tipi, özel tip kapalı infaz kurumları, L tipi şeklinde sıralanabilir.​

Kapalı ceza infaz kurumları yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları, kadın kapalı ceza infaz kurumları, çocuk kapalı ceza infaz kurumları ve gençlik kapalı ceza infaz kurumları olarak ayrıma tabi tutulmaktadır.​

Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlilerine sahip, firara karşı teknik, mekanik, elektronik ve fiziki engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları sürekli kapalı tutulan ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasların geçerli olduğu sıkı güvenlik rejimine tabi hükümlülerin bir veya üç kişilik odalarda barındırıldıkları tesislerdir. Bu kurumlarda bireysel veya grup hâlinde iyileştirme yöntemleri uygulanır (CGTİHK m.9/1).​

Bu infaz kurumlarında;​

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar ile süresine bakılmaksızın, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek veya bu örgütün faaliyeti çerçevesinde, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;​

a. İnsanlığa karşı suçlardan (madde 77, 78),​

b. Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82),​

c. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188),​

d. Devletin güvenliğine karşı suçlardan (madde 302, 303, 304, 307, 308),​

e. Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315)​

mahkûm olanların cezaları infaz edilir. Bununla birlikte kurumların ihtiyacı karşılama bakımından yetersiz olması hâlinde diğer kapalı ceza infaz kurumlarının yüksek güvenlikli bölümleri kullanılır (m.9/3).​

Öte yandan eylem ve tutumları nedeniyle tehlikeli hâlde bulunan ve özel gözetim ve denetim altında bulundurulmaları gerekli olduğu saptananlar ile bulundukları kurumlarda düzen ve disiplini bozanlar veya iyileştirme tedbir, araç ve usullerine ısrarla karşı koyanlar bu kurumlara gönderilirler (m.9/2).​

Toplam cezasının üçte birini bu kurumlarda geçirerek iyi hâl gösteren hükümlülerin, tutum ve kişiliklerine uygun diğer ceza infaz kurumlarına gönderilmelerine karar verilebilir (m.9/4).​


Ülkemizde F tipi kapalı ceza infaz kurumları yüksek güvenlikli infaz kurumlarına örnek oluşturmaktadır.


Söz konusu kurumlara yapılan en önemli eleştiri, 1 veya 3 kişilik odalarda barındırılan hükümlülerin bu koşullarda yalnızlığa itilecekleri, bunun da hükümlünün ruh ve beden sağlığında olumsuz etki yaratacağı şeklindedir. Ancak bu tür uygulamalar, çağdaş ceza infaz kurumlarında kabul gören bir yaklaşımdır. Bu tür infaz kurumlarının her hükümlü için değil, bazı suçlardan hükümlü olanlar için öngörülmüş bulunduğu gözden uzak tutulmamalıdır. En önemlisi infaz kurumlarının bu şekilde bir yapılanma içinde olduğunun toplum tarafından bilinmesi, korkutucu olmasıyla toplumda suç işleme eğilimi olanlar üzerinde caydırıcı etki yapması, suçtan zarar görenin öç alma duygusunu tatmin edebilmesi açısından uygun olmasıdır. Yalnızlığın sebep olduğu olumsuz duygular ise psikiyatr ve psikologlar desteğinde giderilmeye çalışılmaktadır.​

Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
Kadın kapalı ceza infaz kurumları, kadın hükümlülerin hapis cezalarının infaz edildiği Kanunun 8 ve 9 uncu maddelerine göre kurulmuş kurumlardır. Bu kurumlarda iç güvenlik görevlileri kadınlardan oluşturulur (m.10/1). Bununla birlikte bu maksatla kurulmuş kurumların ihtiyacı karşılama bakımından yetersiz olması hâlinde kadın hükümlülerin hapis cezaları diğer kurumların, erkek hükümlülerin kaldığı bölümlerle bağlantısı olmayan bölümlerinde infaz edilir (m.10/2).​

Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
Çocuk tutukluların ya da çocuk eğitim evlerinden disiplin veya diğer nedenlerle kapalı ceza infaz kurumlarına nakillerine karar verilen çocukların barındırıldıkları ve firara karşı engelleri olan iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan eğitim ve öğretime dayalı kurumlardır (m.11/1).​

Bilindiği üzere henüz on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler çocuk olarak adlandırılmaktadır (TCK m.6).​

On iki-on sekiz yaş grubu çocuklar, cinsiyetleri ve fiziki gelişim durumları göz önüne alınarak bu kurumların ayrı ayrı bölümlerinde barındırılır. Böylece bedeni ve ruhi gelişimi çok hızlı ve hassas olan bu yaş grubundaki çocuklar arasında istismar ve kötü muameleler en aza indirilmeye çalışılmaktadır.​

Bu hükümlüler, kendilerine özgü kurumun bulunmadığı hâllerde kapalı ceza infaz kurumlarının çocuklara ayrılan bölümlerine yerleştirilir. Kurumlarda ayrı bölümlerin bulunmaması hâlinde kız çocukları kadın kapalı ceza infaz kurumlarının bir bölümünde veya diğer kapalı ceza infaz kurumlarının kendilerine ayrılan bölümlerinde barındırılırlar.​

Bu kurumlarda çocuklara eğitim ve öğretim verilmesi ilkesine tam olarak uyulur.​

Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
Gençlik kapalı ceza infaz kurumları, cezanın infazına başlandığı tarihte on sekiz yaşını bitirmiş olup da yirmi bir yaşını doldurmamış genç hükümlülerin cezalarını çektikleri, eğitim ve öğretim esasına dayalı, firara karşı engelleri olan, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan kurumlardır (m.12/1). Bu hükümlüler için ayrı bir kurum kurulamadığı takdirde, yukarıdaki fıkra kapsamındaki hükümlüler, diğer kapalı ceza infaz kurumlarının gençlere ayrılan bölümlerinde bu maddedeki esaslara göre barındırılır. Öte yandan, yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarında infazı gereken suçlardan hüküm giymiş olan gençlerin cezaları, gençlik kapalı ceza infaz kurumlarının güvenlikli bölümlerinde yerine getirilir.​

Bu yaş grubundaki enerji, hareketlilik ve arayış dikkate alındığında bu kişiler için ayrı bir infaz kurumu öngörülmüş olması yerinde olmuştur. Ancak infaz sırasında cinsiyet farkının da göz önünde bulundurulmasında fayda vardır. Böyle bir düzenlemeye hükümde yer verilmesinin doğru olacağı söylenmelidir. Bu nedenle kadın-erkek ilişkilerinin sorunlu ve zorlu olduğu ülkelerde, kadın-erkek infaz bölümleri ayrılmalı, ortak kullanım alanları olan ve bahçeleri müşterek ya da kadın ve erkeklerin günün belli saatlerinde bir araya gelebildiği mekânları bulunan infaz kurumları oluşturulmalıdır. Bunun, hükümlünün toplumsal yaşama uyumlu hâle gelmesi için faydalı olacağı şüphesizdir.​

Açık Ceza İnfaz Kurumları
Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır (m.14/1).​

Açık ceza infaz kurumları ihtiyaca göre ayrıca;​

  • Kadın açık ceza infaz kurumları,​
  • Gençlik açık ceza infaz kurumları​
şeklinde kurulabilir.​

Öte yandan ilk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına hükümlü bulunanların cezaları doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilir (m.14/3).​

Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerden, kınamadan başka bir disiplin cezası alanlar ve hükümlü oldukları suçtan başka bir fiilden dolayı haklarında tutuklama kararı olanlar ile yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları saptananlar, kurum yönetim kurulunun kararı ile kapalı ceza infaz kurumlarına geri gönderilir. Bu karar, infaz hâkiminin onayına sunulur (m.14/4).​


02.07.2012 tarih ve 6352 sayılı Kanun’a getirilen Geçici Madde 3’de açık cezaevine alınma ile ilgili özel bir düzenleme yapılmıştır. Hüküm şöyledir:​


“(1) 12 Eylül 1980 tarihinden önce işlenmiş olan suçlardan dolayı lehe Kanun, 1/3/1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun cezaların içtimaına ilişkin hükümleri uygulandıktan sonra ortaya çıkan sonuç ceza göz önünde bulundurularak belirlenir. Belirlenen bu ceza infaz bakımından lehe hükümler içeren kanuna göre infaz edilir.​
(2) Terör suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar hariç olmak üzere;​
• Kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanların,​
• Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanların,​
• Adli para cezasının infazı sürecinde tazyik hapsine tabi tutulanların,​
cezaları doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilir. Bu fıkra hükümleri 31/12/2017 tarihine kadar uygulanır.” 20/11/2017 tarihli ve 696 sayılı KHK’nin 111 inci maddesiyle burada yer alan “31/12/2017” ibaresi “31/12/2022” şeklinde değiştirilmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunun 104 üncü maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.​



Çocuk Eğitim Evleri
Çocuk eğitim evleri; çocuk hükümlüler hakkında verilen cezaların, hükümlülerin eğitilmeleri, meslek edinmeleri ve yeniden toplumla bütünleştirilmeleri amaçları güdülerek yerine getirildiği tesislerdir. Bu kurumlarda firara karşı engel bulundurulmaz; kurum güvenliği iç güvenlik görevlilerinin gözetim ve sorumluluğunda sağlanır (m.15/1).​

Kurum içinde veya dışında herhangi bir eğitim ve öğretim programına devam eden ve on sekiz yaşını dolduran çocukların, eğitim ve öğretimlerini tamamlayabilmeleri bakımından yirmi bir yaşını bitirinceye kadar bu tesislerde kalmalarına izin verilebilir (m.15/2).​

Bu tesislerde bulunan çocuk hükümlüler, kural olarak kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilmez. Bunun iki istisnası bulunur:​

  • Haklarında tutuklama kararı bulunanlar​
  • Çocuk eğitim evlerinden disiplin veya diğer nedenlerle kapalı ceza infaz kurumlarına nakillerine karar verilen çocuklar.​
F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu
Birleşmiş Milletler Minimum Cezaevi Standart Kuralları ile Avrupa Konseyi Cezaevi Kuralları, ceza infaz kurumlarında tutuklu ve hükümlülerin gruplara ayrılmasına imkân sağlanması, mahkûmların yatacakları bireysel oda ve koğuşların makûl bir genişlikte olması, ışıklandırma, ısınma, sağlık, hijyen, beslenme, ibadet ve yıkanma gibi gereksinmelerini karşılayabilecek tesislere sahip bulunması, oda ve koğuş pencerelerinin temiz hava girişini sağlayacak şekilde, normal büyüklükte ve mahkûmların güneş ışığında okumasını ve solumasını sağlayacak nitelikte olması, her mahkûma içme suyu sağlanması, kurumda bir revir olması, mahkûm çocukları için bir kreş bulunması, karanlık hücreler yapılmaması, mahkûmların ziyaretçi kabul edebilmesi ve haberleşebilmesi, açık havaya çıkabilmesi, eğitim ve çalışma alanlarının yaratılması, bedensel spor yapabilmesi, dilekçe ve şikâyet hakkını kullanabilmesi gibi standartlar belirlemiş ve kurumların bu nitelikte ve fiziki yapıda olması gerektiğini vurgulamıştır.​

Terör ve çıkar amaçlı suç örgütü mensubu hükümlü ve tutuklu sayısının son yıllarda oldukça artması ve kalabalık koğuş sisteminin güvenlik, sağlık ve insan haklarına uygunluk açısından ciddi zafiyetler yaratması, ayrıca Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi tavsiye kararlarında da belirtildiği üzere gerekli standartların tam olarak uygulanması bakımından cezaevleri sorununun çözümü için Bakanlığımız ciddi bir arayış içine girmiştir. Yapılan araştırmalar sonucu, kapalı cezaevlerindeki sorunların çözümü için hükümlü ve tutukluların her türlü ihtiyacını karşılayabilecek yüksek güvenlikli “F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu” projesi geliştirilmiştir.​

F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Projesi; ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutukluların çağdaş tretman yöntemlerinden maksimum düzeyde yararlanmasını sağlamak, kalabalık koğuş sisteminin yarattığı asayiş ve güvenlik zafiyetini en aza indirmek, hükümlü ve tutukluların düşmanlık hislerini, kalabalık yaşamdan kaynaklanan olumsuz psikolojik etkilenmelerini engellemek ve herhangi bir bulaşıcı hastalık yayılması ya da kalabalık yaşamın yaratabileceği olumsuz hijyen koşullarını düzeltmek, güvenlik zafiyetlerini önlemek, insan haklarını gerçekleştirmek, hükümlü ve tutuklulara sosyal, kültürel ve sportif faaliyet imkânları ve daha özel yaşam alanları sunmak amacıyla Birleşmiş Milletler Minimum Cezaevi Standart Kuralları, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin tavsiye kararı olan Avrupa Cezaevi Kuralları, yine Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Tehlikeli Mahpusların Hapsedilmeleri ve Tretmanları Hakkındaki R 82-17 sayılı Tavsiye Kararı, ulusal yasalar olan 3713 ve 4422 sayılı Kanunlar ve İnfaz Tüzüğünün 78/B maddesine uygun olarak hazırlanmıştır.​

DİKKAT: F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Projesi, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi Cezaevi standartlarında yer alan kriterlere sahip olduğu gibi uygulamada çağdaş tretman yöntemlerine imkân yaratacak, sosyal, kültürel ve bedensel faaliyetlere elverişli ortam sağlayacak, asayiş ve güvenlik problemlerini sona erdirecek fizikî yapı ve tesislere de sahip bulunmaktadır.​


F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında görev yapacak yönetici ve hizmet personeli standartları önceden belirlenmiştir.​

Bu cezaevlerinde; kurum müdürü, beş adet ikinci müdür, idare memuru, sayman ile yeterli sayıda doktor, diş hekimi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, öğretmen, kâtip, sağlık memuru, infaz ve koruma baş memuru, teknisyen, infaz ve koruma memuru, hasta bakıcı, odacı, çamaşırcı, kaloriferci ve hizmetli görev yapacaktır.​

F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında görevlendirilecek tüm personel, Ankara’da C.T.E. Genel Müdürlüğü Personel Eğitim Merkezinde belirli dönemler içinde eğitime tabi tutulacaktır.​

Mevcut uygulamadan farklı olarak F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında servis hizmetleri ve görevleri işlevselleştirilmiş, alınan kararlar kişisellikten çok kurul ile oluşturulan komisyon ve heyetlere yüklenmiştir. Bunda tüm personelin yönetime katılması ve kararlarda çok sesliliğin sağlanması amaçlanmıştır.​

F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında; infaz servisi, güvenlik ve gözetim servisi, sağlık servisi, psiko-sosyal yardım servisi, eğitim servisi, genel bütçe servisi, iş yurtları servisi, personel hizmetleri servisi, teknik hizmetler servisi ve yardımcı hizmetler servisi bulunmaktadır.​

Hem personelin görevlerini icra sırasında uyacakları standartlar hemde kurul, heyet ve komisyonların görev ve sorumluluklarına ilişkin standartlar önceden belirlenmiştir.​


Ceza infaz kurumlarının özellikleri ve sorunlarına ilişkin ayrıntılı değerlendirme için bkz. Mehmet Kurt, Cezaların İnfazı ve Ceza İnfaz Kurumlarının Sorunları, Adalet Yayınları, Ankara 2007.


İNFAZ KURUMLARININ İDARESİ VE İNFAZ PERSONELİ
İnfaz kurumlarının idaresi konusunun hukuki temelini 14.6.1930 tarih ve 1721 sayılı Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi Hakkında Kanun, 6.8.1997 tarih ve 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun, 13.12.2004 tarih ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve Ceza ve İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük oluşturmaktadır.​

İnfaz kurumlarında sunulmakta olan iaşe, sağlık, eğitim, iyileştirme, spor ve çalışma gibi hizmetleri yerine getiren kişilere infaz personeli adı verilir.​

İyi yetişmiş infaz personeli, amaca uygun bir infazın temel koşuludur. İnfaza ilişkin kuralların ya da infaz kurumunun standardı ne kadar yüksek olursa olsun infaz kurumu iyi idare edilmediği sürece özellikle hükümlünün iyileştirme çerçevesinde sosyalleştirilmesi mümkün olmayacaktır.​

İnfaz sürecinin yüksek bir standarda sahip olması personel kalitesi yanında personel başına düşen hükümlü sayısı ile de doğrudan orantılıdır. Batılı ülkelerde infaz personeli başına düşen hükümlü sayısı 1 ile 2 arasındadır.​

Aşağıda da görüleceği üzere, infaz kurumu, başında bir müdürün de bulunduğu hiyerarşik bir organizasyondur. Mevzuat hükümleri çerçevesinde belirlenmiş bir infaz rejimi ve siyasetinin uygulanması şüphesiz müdürün görevidir. Ancak aşırı hiyerarşik yapılanma personelin kendi yöntemlerini geliştirmek arzusu ile infaz sürecine bireysel ilgi ve katılımını azaltacaktır.​

İnfaz kurumlarında yetki ve sorumlulukları birbirinden farklı iki grup personel görev yapmaktadır.​

Bunlardan ilk grubu yönetici personel oluşturmaktadır. Yönetici personel kurum birinci müdürleri, ikinci müdürler (müdür yardımcıları) ve idare memurlarıdır. İdare memurları, kendilerine verilecek hizmet içi ve görevde yükselme eğitimleri sonucu, ikinci müdür olarak atanacak yönetici personeldir.​

İkinci grubu ise hizmet servisi personeli oluşturur.​

Bu çerçevede infaz kurumu personeli;​

  • Kurum müdürü ve ikinci müdür; müdür bulunmayan kurumlarda idare memuru,​
  • Yönetim servisinde; idare memuru, ambar memuru ve cezaevi kâtibi,​
  • Güvenlik ve gözetim servisinde; infaz ve koruma başmemuru ile infaz ve koruma memuru,​
  • Teknik serviste; mühendis, mimar, tekniker, teknisyen, teknisyen yardımcısı,​
  • Psiko-sosyal yardım servisinde; psikolog ve sosyal çalışmacı,​
  • Sağlık servisinde; cezaevi tabibi, diş tabibi, eczacı, veteriner, diyetisyen, sağlık memuru ve hayvan sağlık memuru,​
  • Eğitim ve öğretim servisinde; öğretmen ve kütüphaneci,​
  • İşyurdu servisinde; işyurdu müdürü, sayman, veznedar, tahsildar, işyurdu ambar memuru, satınalma memuru, bütçe, pazarlama ve benzeri işlerden sorumlu görevliler, işçi statüsünde çalışan personel ile gerektiğinde bütçeden aylık alan kadrolu personel,​
  • Yardımcı hizmetler servisinde; santral memuru, gemi adamı, şoför, kaloriferci, aşçı, hizmetli gruplarından oluşur (Tüzük m.18).​

Mahkumlara Uygulanacak Muameleye İlişkin Standart Asgari Kurallar, Kural 46 (2):​
Cezaevlerini yönetenler hem personelde, hem de kamuoyunda cezaevlerinde çalışmanın son derece önemli bir kamu hizmeti olduğu kanısını uyandırmaya ve korumaya çalışacak, kamauoyuna bilgi vermek için bütün uygun araçları kullanacaktır.​
Mahkumlara Uygulanacak Muameleye İlişkin Standart Asgari Kurallar, Kural 48:​
Bütün görevliler her zaman mahkumlara iyi örnek olacak, saygılarını kazanacak şekilde davranacak ve görev yapacaklardır.​


Müdürün Görevleri
Müdür, kurumun en üst amiri olup aynı zamanda işyurdunun da müdürüdür. Görevlerinden dolayı sıralı amirlerine karşı sorumludur. Müdürün görevleri şunlardır:​

  • Kurum personeli üzerinde mevzuatın öngördüğü şekilde gözetim ve denetim hakkını kullanmak,​
  • Kurum personeline verilen yazılı veya sözlü emirlerin yerine getirilip getirilmediğini izlemek ve denetlemek,​
  • Mevzuat ve yetkili mercilerce verilen emirler çerçevesinde kurumun genel idare ve işyurduna ait hesap işlerinin yürütülmesini ve denetimini yapmak,​
  • Hükümlülerin iyileştirilmesi, bilgilerinin artırılması, atölye çalışmaları, kişisel uğraşlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesinin sağlanması bakımından mevzuat hükümlerini uygulamak ve sağlık durumlarıyla yakından ilgilenmek,​
  • Kamu kurum ve kuruluşları ile bakanlıklar tarafından istenilen istatistiki bilgi ve belgelerin hazırlanmasını sağlamak ve Cumhuriyet Başsavcılığına sunmak,​
  • Haftada en az bir defa olmak üzere gündüzleri, on beş günde en az bir defa olmak üzere de geceleri kurumun bütün faaliyetlerini tetkik ederek, işlerin mevzuat ve emirler çerçevesinde yürüyüp yürümediğini denetlemek ve aldığı sonuçları ve gördüğü eksiklikleri denetleme defterine kaydetmek ve takip etmek,​
  • Kurum hizmetleriyle ilgili genel ihtiyaçları, öncelikleri, bir sonraki yılda yapılacak işleri belirlemek ve bu konularla ilgili tahmini gider verilerini hazırlayarak Bakanlığa sunmak,​
  • Asayiş, güvenlik, sağlık ve benzeri konularda ortaya çıkan sorunlarla ilgili gecikmeksizin önlem almak, önlemlerin yetersiz kalması hâlinde durumu derhâl Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla Bakanlığa bildirmek,​
  • Mevzuatla verilen diğer görevleri yapmak.​
İkinci Müdürün Görevleri
İkinci müdür, müdürün yardımcısı olup müdür tarafından kendisine verilen işleri yürütür ve müdürün yokluğunda kendisine vekâlet eder. Birden fazla ikinci müdürün bulunması hâlinde kimin vekâlet edeceği Cumhuriyet Başsavcısının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.​

İkinci müdürler arasındaki iş bölümü kurum müdürü tarafından yapılır ve kendilerine yazılı olarak tebliğ edilir.​

Nöbet veya vardiya sırasında görevli ikinci müdür; kurum müdürü veya vekâlet eden diğer ikinci müdürün yokluğunda veya acil ve zorunlu hâllerde kurum müdürünün yetkilerini kullanır.​

Yönetim Servisi
Yönetim servisi, kurumun personel işlemleriyle hükümlü ve tutuklular hakkındaki her türlü idari ve mali hizmetlerin yürütüldüğü servistir. Yönetim servisinde, idare memuru, ambar memuru ve cezaevi katibi görev yapar.​

İdare memuru; müdürü bulunan kurumlarda kurum müdürü ve ikinci müdürlerden sonra gelen yönetici personeldir. İdare memuru, amirlerinin talimatı ile sayman ve ambar memurunun görevleri dışında kalan bütün idari işleri ve yöneticilikte yetiştirilmek amacıyla farklı servislerde kendisine verilen diğer işleri yapar.​

Ambar memuru; ambara gelen malzemeyi teslim alır, giriş çıkış kayıtlarını tutar, muhafaza ve kontrolünü sağlar,​

Cezaevi katibi; kurumun yazı işlerini ve müdürün kendisine verdiği diğer işleri yapar.​

Güvenlik ve Gözetim Servisi
Güvenlik ve gözetim servisi; kurumun güvenliği, düzeni ve disiplininden sorumludur. Bu serviste infaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurları görev yapar.​

Kurum müdürü tarafından seçilen bir infaz ve koruma başmemuru “sorumlu infaz ve koruma başmemuru” olarak görev yapar.​

Sorumlu infaz ve koruma başmemuru, kurumun güvenlik ve gözetiminden, bu serviste görev yapmakta olan, infaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurlarının sevk ve idaresi ile organizasyonundan sorumludur. Güvenlik ve gözetim servisinin nöbet cetvellerini düzenler ve bunları kurum müdürüne onaylatır. Müdürün bulunmaması durumunda ikinci müdür ya da idare memuru onay makamıdır.​

İnfaz ve koruma başmemuru, kurumdaki güvenlik, düzen ve disiplinin sağlanması için infaz ve koruma memurlarının sevk ve idaresinden sorumlu olup, bu hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında kurum müdürü, ikinci müdür veya bu amirlerin bulunmadığı kurumlarda idare memurunun vermiş olduğu emirlerin yerine getirilmesini ve uygulanmasını sağlar. Bu görevlerini yerine getirirken sorumlu infaz ve koruma başmemurunun talimatına göre hareket ederler.​

İnfaz ve koruma memuru; kurumun güvenlik, düzen ve disiplininin sağlanması, hükümlülerin kurum içindeki hareketlerinin takip ve kontrolü ile gözetimi ve kurumun temiz tutulması ile hükümlülerin iç yönetmeliklere uygun surette hareket etmelerini sağlamakla görevli olup müdür ve ikinci müdür veya bunların bulunmadığı yerlerde idare memuru ile infaz ve koruma başmemuru tarafından verilen görevleri yapar.​

Güvenlik ve gözetim servisinde görev yapanlar, aşağıdaki görevleri düzenli olarak yerine getirir.

a. Sayım: Müdürü bulunan ve vardiya sistemi uygulanan kurumlarda, sabah ve akşam sayımları, nöbetçi ikinci müdürün başkanlığında, sorumlu infaz ve koruma başmemuru, vardiya infaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurları tarafından yerine getirilir. Gece sayımları, nöbetçi ikinci müdürün başkanlığında, bulunmaması hâlinde bu konuda görevlendirilen infaz koruma başmemuru başkanlığında, vardiya infaz ve koruma başmemurları tarafından yapılır. Sayımlarda nöbetçi infaz ve koruma memurları da hazır bulunur.​

İkinci müdürü bulunmayan kurumlarda yapılan sabah, akşam ve gece sayımları, sorumlu infaz ve koruma başmemuru veya görevlendirilen infaz koruma başmemuru başkanlığında, vardiya infaz ve koruma başmemurları ve nöbetçi infaz ve koruma memurları tarafından yerine getirilir.​

Sayım sırasında mevcudun tam olup olmadığı kontrol edilir ve sayım defteri sayıma katılan görevliler tarafından isim yazılarak imzalanır.​

b. Nöbet: İnfaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurları, vardiya hizmetleri sırasında ya da vardiya dışında görevlendirilmeleri durumunda, kendilerinin sorumluluğuna verilen nöbet yerlerinde görevlerini yerine getirir. Belirlenen nöbet yerleri ve burada görev yapacak infaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurlarının isimleri, hazırlanan vardiya çizelgeleri ve nöbet cetvellerinde gösterilir.​

İyileştirme çalışmaları: Güvenlik ve gözetim servisi görevlileri, topluma kazandırma çalışmalarına katkı sağlar ve buna ilişkin programlarda öğreticilik yapabilecek ya da bilgi, meslek ya da sanat nedeniyle o hizmete katkıda bulunabilecek olanlar vardiyada ya da vardiya dışında iyileştirme çalışmalarında ve kurslarda görevlendirilebilir.​

İnfaz ve koruma başmemuru ile infaz ve koruma memuru, kurumun güvenliğini bozan firara teşebbüs, isyan, rehin alma, saldırı, yasaya veya düzenlemelere dayalı bir emre karşı aktif veya pasif fiziki direnme gibi olaylar ile 5237 sayılı Kanun’un 25 inci maddesindeki meşru savunma ve zorunluluk hâli ortaya çıktığında kurum en üst amirinin izni ile zor kullanabilir. Acil hâllerde tehlikenin ortadan kaldırılması amacıyla izin alınmaksızın da zor kullanılabilir. Durumu derhâl en üst amire iletir. Zor kullanan personel gerekenden fazla kuvvet kullanamaz.​

Çalışma süreleri ve izinler: İnfaz ve koruma başmemurları ile infaz ve koruma memurlarının, zorunlu hâller dışında, günde sekiz saat çalışmaları ve haftada iki gün tatil yapmaları esastır.​

Çalışma saatleri ve tatil günleri hazırlanan vardiya çizelgesinde gösterilir.​

Personel yetersizliği nedeniyle, dörtlü vardiya sisteminin uygulanmadığı kurumlarda, kurum amirinin önerisiyle, mahallindeki Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından uygulanacak vardiya sistemine uygun çalışma saatleri belirlenir.​

Teknik Servis
Teknik servis, kurumun araç ve gereçleri ile binanın bakım, onarım ve tamirat işlerinin yapımı, kullanımı, sürekli çalışır durumda olmalarının takibi ve sağlanması gibi teknik işleri yapar. Bu serviste mühendis, mimar, tekniker, teknisyen, teknisyen yardımcısı ve benzeri personel çalışır.​

Bu serviste görev yapan personel, genel idare veya işyurdu faaliyetleri ile ilgili olarak çalıştıkları iş kolunun bütün gereklerini yerine getirmekle sorumlu olup çalışmalarını en az üç ayda bir raporla kurum idaresine bildirir.​

Psiko-Sosyal Yardım Servisi
Psikososyal yardım servisi personel ve hükümlülerin ruh ve beden sağlığı ve bütünlüğüne ilişkin koruyucu, geliştirici programları araştıran, uygulayan ve gerektiğinde tedavi sürecine katılarak psikolojik destek ve müdahalede bulunan, ayrıca hükümlülerin bireysel özelliklerini, yaşam koşullarını ve suç işleme nedenlerini belirleyerek bireysel gelişmelerine yardımcı olan, kurum yaşamına uyumlarını ve toplumsal yaşamla uyumlaşmalarını sağlayan ve bireyin yeniden suç işlemesini engelleyecek önlemleri alan ve bu amaçla gerektiğinde kurum en üst amirinin bilgisi dâhilinde, aileler ve sosyal çevreyle görüşme yapan servistir. Psiko-sosyal yardım servisinde, psikolog ve sosyal çalışmacı görev yapar.​

İyileştirme programları kapsamında spor alanları, çok amaçlı salon, kütüphane ve iş atölyelerinden yararlanma, meslek edinme kursları gibi faaliyetlere katılabilecek durumdaki hükümlüler ile kurumun iç hizmetlerinde çalıştırılacak hükümlüleri belirleyerek idare ve gözlem kuruluna sunar.​

Psiko-sosyal yardım servisi, hükümlülerin gözlem ve sınıflandırma formunu düzenler, ayrıca; servisin çalışmalarıyla ilgili olarak üç ayda bir raporla kurum en üst amirine bildirir.​

Sağlık Servisi
Sağlık servisi, kurumda koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerini cezaevi tabibinin başkanlığında yerine getiren servistir. Sağlık servisinde cezaevi tabibi, diş tabibi, eczacı, veteriner, diyetisyen, sağlık memuru ve hayvan sağlık memuru görev yapar.​

Cezaevi tabibinin görevleri:

  • Kurumun sağlık koşullarını düzenleyerek, hükümlülerin ve kurum personelinin muayene ve tedavilerini yapar.​
  • Kurumun sağlık koşullarını bozan hareketlerin önlenmesi amacıyla tedavi olmayı reddedenlerin ve kurumun sağlığını bozacak şekilde hareket edenleri kurum en üst amirine bildirir.​
  • Kurumda ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıkların önlenmesi için alınacak tedbirler ile ayrıca iaşenin kalitesine, miktarına ve dağıtım şekillerine, hükümlülerle personelin temizliğine, kurumun sıhhî tesisat, ısıtma, aydınlatma ve havalandırma tesislerinin sağlık şartlarına elverişli bir şekilde işleyip işlemediğine, beden eğitimi ve spor faaliyetlerinin sağlık şartlarına uygun bir şekilde yürütülüp yürütülmediğine ilişkin hususları tespit etmek maksadıyla kurumu ayda en az bir kez denetleyerek hazırlayacağı raporu kurum en üst amirine sunar ve sağlık istatistiklerini düzenler.​
  • Merkezî bütçe ve işyurdu tarafından alınan tüm gıda maddelerinin muayenesini yapar ve tüketilmesinde sakınca görülen ve imha edilmesi gereken gıda maddelerini tespit eder.​
  • Kurumda eczacının bulunmaması durumunda ilaçların dağıtımını sağlar.​
  • Sağlık servisinin; tıbbi, idari ve teknik hizmetlerini mevzuata uygun yürütür ve denetler.​
  • Sağlık servisinin, tıbbi kayıt ve arşiv sistemini oluşturur ve kayıtların düzenli ve doğru bir şekilde tutulmasını sağlar.​
  • Tıbbi atıkların kontrolü ve imhası için gereken önlemleri alır.​
Diş tabibinin görevleri: Hükümlülerle kurum personelinin, ağız ve diş sağlığıyla ilgili koruyucu ve tedavi edici hizmetlerini yapar ve sağlık istatistiklerini düzenler.​

Tabiplerin ortak görev ve sorumlulukları: Cezaevi tabibi ve diş tabibi, sağlık servisinde çalışan diğer personel ile birlikte, aşağıda belirtilen işleri yapmak amacıyla ortak görev anlayışı içinde hareket eder.​

  • Tabipler kurumu sık sık denetler ve kurumun mevcuduna göre ayda bir veya iki kez olmak üzere kurumun tamamını gezerek, kurumun genel sağlık durumunu kontrol eder, acele önlem alınmasını gerektiren bir hastalığın bulunması hâlinde durumu derhâl kurum en üst amirine bildirir,​
  • Tabipler, diğer unvanlardaki personel gibi kurumun özelliği dikkate alınarak vardiya sistemine göre çalıştırılabilir.Vardiya sisteminin uygulanmadığı hâllerde önemli bir rahatsızlığın bildirildiği durumlarda, günün her saatinde kuruma gelerek gerekli önlemleri alır.​
Eczacının görevleri:

  • Eczacı; cezaevi tabibinin vereceği reçetelere göre ilaçları hazırlar, yeşil ve kırmızı reçeteyle satılan uyuşturucu ve uyarıcı nitelikteki ilaçların tane olarak verilmesini ve huzurda içirerek kontrolünü yapar, diğer ilaçları ise cezaevi tabibinin belirlediği miktarda hastalara verir.​
  • Kurumda bulunan ilaçları korur ve gereken ilaçları almak için cezaevi tabibine zamanında haber verir.​
Veterinerin görevleri: Hayvancılık faaliyetinde bulunulan iş yurtlarında, üretimin sağlıklı biçimde yapılabilmesi için koruyucu ve tedavi edici önlemleri alır, üretimi planlar, ırkların seçimi ve geliştirilmesini sağlar, alanıyla ilgili olarak her ay kurum en üst amirine rapor sunar ve istatistikleri düzenler.​

Diyetisyenin görevleri: Kurumlarda kalan hükümlüler ile iaşe edilen personelin yeterli kalori esasına göre sağlıklı beslenmesini sağlayıcı düzenlemeler ile günlük, haftalık ve aylık iaşe planlamalarını yapar, rahatsızlığı bulunanlar için uygun yemeklerin hazırlanması ve bu konularla ilgili diğer işlerin yerine getirilmesini sağlar.​

Sağlık memurunun görevleri: Cezaevi tabibinin gözetimi altında olup onun göstereceği işleri yapar. Mesleki bilgisi ve yetkisi çerçevesinde koruyucu ve tedavi edici hizmetleri yerine getirir.​

Hayvan sağlık memurunun görevleri: Hayvancılık faaliyetinde bulunulan iş yurtlarında mesleki bilgisi ve yetkisi çerçevesinde koruyucu ve tedavi edici hayvan sağlık hizmetlerini yerine getirir.​

Eğitim ve Öğretim Servisi
Kurumdaki eğitim ve öğretim hizmetleri ile kültürel etkinlikler ve kütüphane çalışmalarının yürütüldüğü servistir. Kurumların eğitim ve öğretim servislerinde öğretmen ve kütüphaneci görev yapar.​

Öğretmenin görevleri:

a. Hükümlülerin eğitim ve öğretimleri ile manevi kalkınmalarını sağlar, örgün ve yaygın eğitime devam eden hükümlülerin okul kayıtları, sınava giriş işlemleri, sevk hâlinde okul kayıtlarının nakledilmesi gibi eğitim ve öğretimleri için gerekli her türlü işlemleri yürütür ve konu hakkında bilgilendirme yapar.​

b. Her yılın eğitim ve öğretim döneminin başlangıcında eğitim ve öğretim, kurs gibi görev alanına giren konularda bir yıllık plan hazırlayarak kurum en üst amirine sunar ve eğitim öğretim istatistiklerini düzenler.​

c. Yıl içinde değişebilecek koşullar nedeniyle yıllık planda değişiklikler yapar.​

d. Kütüphanecinin bulunmadığı hâllerde onun görevlerini yerine getirir.​

e. Öğretmen, okuma yazma bilmeyen hükümlülere, okuma yazma öğretilmesinden sorumludur. Herhangi bir sebeple öğrenme güçlüğü görülenler, öğretmen tarafından kurum en üst amirine bildirilir. Kurum en üst amiri ve öğretmen bunların okuma yazma öğrenmeleri için gereken önlemleri alır.​

f. Öğretmen, kurumda eğitim ve öğretim faaliyetlerine devam edenlerin isimlerini, başladıkları tarihi, hangi sınıfa devam ettiklerini, başlangıçtaki öğrenim düzeylerini, eğitim ve öğretimde gösterdikleri ilerlemeyi, başarısını, devam sürelerini, sınıf yükselmelerini, davranış notlarını, gözlem ve sınıflandırma formunun ilgili bölümüne kaydeder.​

Kütüphanecinin görevleri: Kütüphane ve kitaplığa gelen eserlerin kaydını yapar, bakım ve muhafazasını, dağıtılıp toplanmasını, kütüphane ve kitaplık olarak ayrılan yerin düzeni ile her türlü ihtiyaçlarını tespit eder.​

İşyurdu Servisi
Kurumun işyurdu çalışmalarını düzenleyerek, bunların etkinlik ve verimlilik ilkeleriyle gerçekleşmesini, hükümlülere meslek edindirilmesini, piyasa şartlarına uygun üretim yapılmasını ve işyurduna ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlayan servistir.​

İşyurdu servisinde; işyurdu müdürü, sayman, veznedar, tahsildar, işyurdu ambar memuru, satınalma memuru, bütçe, satın alma, pazarlama ve benzeri işlerden sorumlu görevliler ile işçi statüsünde çalışan personel görev yapar. Gerektiğinde kurumun kadrolu personeli de işyurdu hizmetlerinde çalıştırılabilir.​

Saymanın görevleri: İşyurdunun para ve muhasebe işlerini, mevzuat çerçevesinde yerine getirir, muhasebe defterleri ile sarf evrakını düzenler ve korur, işyurdu ayniyat hesaplarının tutulması ile ilgili işlemleri yapar.​

Veznedarın görevleri: Vezne teşkilatı bulunan iş yurtlarında, kasadan yapılacak ödemelerin veya kasaya yapılan tahsilatla ilgili işlemleri ve kayıtları düzenler. Kasa mevcudunun kayıtlar ile mutabakatını sağlar, vezne işlemlerini mevzuata uygun olarak yürütür.​

Tahsildarın görevleri: Tahsildar makbuzlarına istinaden, haricen yapılacak tahsilatı gerçekleştirir, günlük tahsilatı bordro düzenlemek suretiyle vezneye yatırır, veznedarın bulunmadığı zamanlarda bu göreve vekâlet eder.​

Ambar memurunun görevleri: İşyurdu ambarına gelen malzemenin teslim alınması, kayıtlarının tutulması ve muhafazası ile ihraç işlemlerini yapar. Bu husustaki belgeleri düzenler ve korur.​

Satınalma memurunun görevleri: İşyurdu müdürü veya ihale yetkilisinin, satınalma öncesi veya satınalma sırasında vereceği görevleri yapar.​

Bütçe, pazarlama ve benzeri işlerden sorumlu görevliler: İşyurdunun bütçe, pazarlama, araştırma ve geliştirme gibi hizmetlerini yürütürler.​

İşçi statüsünde çalışan personel: İşyurdu faaliyetlerinde iş kanunlarına tabi olarak sürekli ve süreksiz işlerde belirli ve belirsiz süreli, kısmi ve tam süreli, deneme süreli ve diğer türde oluşturulan sözleşmeleri ile personel çalıştırılabilir. Bu personelden bazıları atölye şefi veya usta olarak görevlendirilebilir. Bunlar aşağıdaki görevleri yerine getirir;​

  • Atölye şefleri ve ustalar, hükümlülerin atölyelerde verimli bir şekilde çalışmalarını, meslek ve sanatlarını koruyup geliştirmelerini veya meslek ve sanat öğrenmelerini sağlar, bu çalışmalara fiilen katılır.​
  • Hükümlülerin salıverilmesinden sonra hayatını kazanabileceği bir meslek öğrenebilmesinden atölye şefleri sorumludur.​
  • Herhangi bir şekilde meslek öğrenmekte yetersizliği görülen hükümlüler atölye şefi tarafından kurum en üst amirine bildirilir.​
İşçi statüsünde çalıştırılan personelin ücret ve diğer sosyal hakları işyurdu bütçesinden karşılanır.​

Yardımcı Hizmetler Servisi
Kurumun santral hizmetleri, temizlik, ısınma, ulaşım, yemek yapımı, malzeme taşınması, boşaltılması ve yüklemesi ile evrakın ilgili yerlere götürülüp getirilmesi gibi görevleri yerine getiren servistir. Yardımcı hizmetler servisinde santral memuru, gemi adamı, şoför, kaloriferci, aşçı, hizmetli gibi personel görev yapar. Bu personel, kurumun en üst amirinin vereceği işler ile çalıştığı iş kolunun bütün gereklerini yerine getirir.​

PERSONELİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE YASAKLAR

Yükümlülükler
Mevzuata Uygun Hareket Etme Yükümlülüğü

Kurumlarda çalışan personel, kamu görevlilerinin tabi olduğu mevzuata uygun hareket etmekle yükümlüdür (Tüzük m.29/1).​

Dürüst ve Tarafsız Davranma Yükümlülüğü
Personel görevin özelliği nedeniyle hükümlülere karşı ciddi, dürüst ve tarafsız davranmakla yükümlüdür. Görev gereği ve hükümlülerin eğitilerek yeniden topluma kazandırılması çalışmalarının zorunlu kıldığı ilişkiler dışında, hükümlüler ve yakınları ile herhangi bir suretle kişisel ilişki kuramaz (Tüzük m.29/2).​

Eşit İşlem Yükümlülüğü
Kurum personeli, bütün hükümlü ve yakınlarına dil, din, mezhep, ırk, renk, cinsiyet ve düşünce ayrımı gözetmeksizin eşit işlem yapmak zorundadır (Tüzük m.30).​

Sır Saklama Yükümlülüğü
Kurum personeli, görevi nedeniyle kendisine verilen veya edindiği bilgileri ve gizli kalması gereken diğer belgeleri kanunlarla belirtilen hâller dışında açıklayamaz veya yayınlayamaz (Tüzük m.32).​

Yasak Tutum ve Davranışlar
Kurum personeli, kamu görevlileri için yasaklanmış tutum ve davranışlarda bulunmamak zorundadır. Hükümlü veya yakınlarından, her ne ad altında olursa olsun, para, hediye veya buna benzer şeyleri almaları, vermeleri veya bunlarla alım satım işlemleri yapmaları yasaktır.​

Yükümlülük ve Yasaklara Aykırılık
Kurum personeli hakkında, 657 sayılı Kanun’da ve Adalet Bakanlığı Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Yönetmeliği’nde yazılı disiplin işlemleri uygulanır.​

PERSONELİN EĞİTİMİ
Kanun ya da Tüzük’te açıklık bulunmasa da personelin eğitimi son derece büyük bir önem taşımaktadır. Personel eğitimi başlıca üç noktada önem taşımaktadır:​

  • Yönetim uygulamaları: İnfaz kurumlarında personele hücre, oda ya da koğuşlara zorla girme, bu mekânların aranması ve kontrolü konularında eğitim verilmeli; güvenlik sisteminin personelden kaynaklanacak hiçbir hatayı kaldırmayacağı, en küçük bir hatanın ciddi maddi zarar ya da can kaybına neden olabileceği anlatılmalıdır.​
  • Korunma: Personele özellikle AIDS, hepatit B gibi bulaşıcı hastalıklardan korunma, kriz yönetimi, rehinelerin kurtarılması ile stresle baş edebilme konularında eğitim verilmelidir.​
  • Tehlikeli suçluları tanımak: Personelin, anti-sosyal kişilik profilini ve suçluların düşünce biçimlerini anlama, hükümlüleri dinleme, onlarla iletişim kurabilme gibi sorun çözebilme yeteneklerinin geliştirilmesi yönünde eğitim verilmelidir.​

İNTERNET: Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde görevli personelin eğitimi amacıyla kurulan merkezler ve faaliyetleri hakkında bilgi edinmek için bkz. http://www.cte.adalet.gov.tr


KİTAP: Ceza infaz kurumlarındaki personelin eğitimi hakkında uluslararası standartları da kapsarbiçimde belirlenen temel ölçütler için bkz. AndrewCoyle, CezaeviYönetimineİnsan HaklarınıGözÖnüne Alan Bir Yaklaşım, Uluslararası Cezaevi Araştırmaları Merkezi, Londra 2002. Erişim için bkz. http://www.prisonstudies.org/ info/downloads/turkish_handbook.pdf


KURULLARIN OLUŞUMU VE ÇALIŞMASI

Kurulların Çeşitleri ve Oluşumu
İdare ve Gözlem Kurulu

İdare ve gözlem kurulu; kurum müdürünün başkanlığında, gözlem ve sınıflandırmadan sorumlu ikinci müdür, idare memuru, cezaevi tabibi, psikiyatrist, psikolog, sosyal çalışmacı, öğretmen, infaz ve koruma başmemuru ile kurum müdürü tarafından teknik personel arasından seçilen bir görevliden oluşur. Söz konusu personelin tamamının kurumda bulunmaması hâlinde kurul mevcut olanlarla oluşturulur.​

İşyurdu Yönetim Kurulu
İşyurdu yönetim kurulu; işyurdu müdürünün başkanlığında, işyurdundan sorumlu ikinci müdür, sayman, idare memuru, ambar memuru ve cezaevi katibinden oluşur. Teknik işler, malzeme alımları ve taahhüt işleri ile ilgili konuların görüşülmesinde yönetim kuruluna, işin içeriğine göre konuyla ilgili bir personel ve atölye şefi de katılabilir.​

Disiplin Kurulu
Disiplin kurulu; kurum müdürünün başkanlığında idare memuru, psiko-sosyal yardım servisinde görevli her meslek grubundan kurum müdürü tarafından seçilen birer temsilci, öğretmen, atölye şefi ile sorumlu infaz ve koruma başmemurundan oluşur. Söz konusu personelin tamamının kurumda bulunmaması hâlinde kurul, mevcut olanlarla oluşturulur.​

Eğitim Kurulu
Eğitim kurulu; kurum müdürünün başkanlığında, eğitimden sorumlu ikinci müdür, cezaevi tabibi, psikolog, sosyal çalışmacı ve kurumda görev yapan bütün öğretmenler ile kütüphaneciden oluşur. Söz konusu personelin tamamının kurumda bulunmaması hâlinde kurul mevcut olanlarla oluşturulur.​

Kurulların Çalışması
Kurulların Toplanması

Kurullar mevcut üyelerinin çoğunluğuyla toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir. Oylarda eşitlik olması hâlinde başkanın bulunduğu tarafa üstünlük tanınır. Kurum müdürü, kurulları ayda bir kez ve gerektiğinde her zaman toplayabilir. Ancak işyurdu yönetim kurulu, düzenli olarak haftada bir defa toplanır. Kurullarda görüşülecek konular müdür tarafından belirlenir. Müdürü bulunmayan kurumlarda kurulların oluşturulmasına imkân bulunmayan hâllerde kurullar, kurum amirinin başkanlığında, hükûmet tabibi, öğretmen, infaz ve koruma başmemuru ile infaz ve koruma memurundan oluşturulur.​

Kararların Deftere Geçirilmesi
Kurullar tarafından verilen kararlar ilgili kurulların karar defterine yazılır, üyeler tarafından imzalanır ve teftişe hazır hâlde tutulur. Bu defterlere kayıt usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.​

İdare ve Gözlem Kurulunun Görev ve Yetkileri
İdare ve gözlem kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir:​

a. Hükümlülerin suç türlerini belirleyerek, durumlarına uygun kurumlara ayrılmaları ve bunlara uygun olacak infaz ve iyileştirme rejimini saptamak​

b. Hükümlülerin kurumlara kabullerinden sonra kalacakları odaları belirlemek​

c. Kurumlarda kalmakta olan hükümlüleri gruplandırmak​

d. Hükümlülerin kalmakta oldukları odaları değiştirmek​

e. Hükümlülerin bireysel olarak, psiko-sosyal yardım servisince hazırlanan iyileştirme programlarına uyumunu ve sonuçlarını değerlendirmek​

f. İyileştirme programları kapsamında spor alanları, çok amaçlı salon, kütüphane ve iş atölyelerinden yararlanma gibi faaliyetlere katılabilecek durumdaki hükümlülerin ve kurumun iç hizmetlerinde çalıştırılacak hükümlülerin belirlenmesi ile ilgili karar almak​

g. Tehlikeli hâli bulunan ya da örgüt mensubu olan hükümlülerle ilgili olarak telefon görüşmeleri ile radyo, televizyon yayınları ve İnternet olanaklarından yararlanma hakkının kısıtlanmasına karar vermek​

h. Açık kurumlar ile eğitimevlerinde bulunan hükümlülerin kurum dışındaki eğitim, ağaçlandırma, çevre düzenlemesi ve temizliği, doğal afet sonrası yardım, tiyatro çalışmaları gibi sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılacak hükümlülerin kurum dışına çıkabilmeleri için karar almak​

i. Açık kurumlarda ve eğitimevlerinde kalan hükümlülerin, oda ve eklentilerinde bulundurabilecekleri eşyaların cinslerini ve miktarlarını belirlemek​

j. Koşullu salıvermeye ve uygulanacak infaz rejimine esas teşkil edecek iyi hâl kararını almak​

k. Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek​

İdare ve gözlem kurulu yukarıda sayılan görevlerini yerine getirirken diğer kurulların önerilerini de dikkate alır.​

İdare ve gözlem kurulunun (b) ilâ (ı) bentlerinde sayılan görevleriyle ilgili olarak aldığı kararlarla diğer kurulların kararları arasında uyumsuzluk bulunması durumunda, psiko-sosyal yardım servisinde çalışan personelin görüşü de alındıktan sonra, idare ve gözlem kurulu tarafından verilecek karar uygulanır.​

İşyurdu Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri
İşyurdu yönetim kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir:​

a. İşyurdunun geliştirilmesine ve genel gidişine ait her türlü faaliyetlere yön vermek​

b. Hükümlülerin iyileştirme programları çerçevesinde çalıştırılmalarını sağlamak​

c. Sürekli veya geçici olarak kurum işlerinde çalıştırılacak işçilere işyurdu tarafından ödenecek ücretleri ve bunların iş akitlerinin feshi konularında İşyurtları Kurumu Daire Başkanlığına öneride bulunmak​

d. Kurumda üretilip satışa arz edilen ürünlerin satış fiyatını belirlemek​

e. İşyurdunda fazla çalışma yapılmasına ilişkin önerileri karara bağlamak​

f. Bakanlık, İşyurtları Kurumu Yüksek Kurulu, Genel Müdürlük ve İşyurtları Kurumu Daire Başkanlığının onayını gerektiren işlemler hakkındaki kararları onaya sunmak​

g. Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek​

Disiplin Kurulunun Görev ve Yetkileri
Disiplin kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir:​

a. Hükümlüleri tutum ve davranışlarına göre ödüllendirmek​

b. Hükümlülere uyarma, kınama ve bazı etkinliklere katılmaktan alıkoyma cezaları dışında kalan disiplin cezalarını vermek​

c. İyi hâlin tespitine esas oluşturacak görüş bildirmek​

d. 5275 sayılı Kanun’da öngörülen hallerde disiplin cezalarını kaldırmak​

e. Hükümlülere gelen veya hükümlüler tarafından gönderilen mektup, telgraf ve faks iletilerinden mektup okuma komisyonu tarafından sakıncalı olduğu değerlendirilenlerin, ilgililerine verilip verilmemesine karar vermek​

f. Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek​

Eğitim Kurulunun Görev ve Yetkileri
Eğitim kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir:​

a. Kurumda uygulanacak eğitim ve iyileştirme programlarının esaslarını belirlemek, izlemek ve değerlendirmek​

b. Kuruma yeni gelen hükümlüyle ilgili gerekli araştırmanın yapılmasını, rapor hazırlanmasını sağlamak ve bu raporları değerlendirmek​

c. Eğitim ve iyileştirme programlarının işleyişini ve sonuçlarını değerlendirerek, kullanılan yöntemlerde yapılması gereken değişiklikleri saptamak ve uygulanmasını sağlamak​

d. Eğitim-öğretim programları çerçevesinde hükümlülerin eğitim giderlerinin karşılanması için yapılacak çalışmaları planlamak​

e. Hükümlülerin korunması, eğitimleri ve yönlendirilmeleri konusunda duyarlılık oluşturulması, kurumların işleyişi ve önemi hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmak​

f. Hükümlü ile durumu hakkında bilgi sahibi olması gerekli ya da yararlı görülen kişi, kurum ya da kuruluşları, özel hayata saygı, gizlilik ve etik kurallarına uygun biçimde bilgilendirmek​

g. Kurum kitaplık veya kütüphanesine satın alma, bağış ya da ödünç alma gibi yollarla kazandırılacak yayınların tespitini yapmak​

h. Kuruma gelen kitabın, kitaplık ya da kütüphaneye kabul edilip edilmemesine karar vermek​

i. Kuruma gelen her türlü yayının, kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan nitelikte olup olmadığına karar vermek​

j. Kitap okumayı özendirici çalışmalar yapmak​

k. Kurum dışından getirilecek kişileri ve bu kişilerin yapacağı etkinlikleri ve konusunu belirlemek​

l. Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek​


Kendimizi Sınayalım

1. Aşağıdakilerden hangisi infaz kurumunun unsurlarından biri değildir?

a. Fiziki unsur​

b. Kişi unsuru​

c. Personel unsuru​

d. Mali unsur​

e. Hizmet unsuru​

2. Aşağıdakilerden hangisi infaz sistemimizde bulunan bir infaz kurumu türü değildir?

a. Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumu​

b. Kapalı ceza infaz kurumu​

c. Kadın kapalı ceza infaz kurumu​

d. Gençlik kapalı ceza infaz kurumu​

e. Yaşlı kapalı ceza infaz kurumu​

3. Çocuk kapalı ceza infaz kurumlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a. Çocuk tutukluların barındırıldıkları infaz kurumlarıdır.​

b. Çocuk eğitim evlerinden disiplin veya diğer nedenlerle kapalı ceza infaz kurumlarına nakledilenleri barındıran infaz kurumlarıdır.​

c. Nakillerine karar verilen çocukların barındırıldıkları infaz kurumlarıdır.​

d. İç ve dış güvenlik görevlileri bulunmaz.​

e. Firara karşı engelleri vardır.​

4. Açık ceza infaz kurumlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a. Hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen infaz kurumlarıdır.​

b. Firara karşı engelleri olmayan infaz kurumlarıdır.​

c. Güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen infaz kurumlarıdır.​

d. İlk kez suç işleyen ve iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına hükümlü bulunanların cezaları doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilebilir.​

e. Dış güvenlik görevlisi bulunan infaz kurumlarıdır.​

5. Kapalı ceza infaz kurumlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a. İç ve dış güvenliği bulunan kurumlardır.​

b. Oda ve tüm koridor kapıları kapalı tutulur.​

c. Dış güvenlik görevlisi bulunmaz.​

d. Aynı oda içinde birden fazla hükümlü bulunabilir.​

e. Dış güvenlik görevlisi vardır.​

6. Aşağıdakilerden hangisi işyurdu servisinde görev yapmaz?

a. Sayman​

b. Veznedar​

c. Ambar memuru​

d. Tahsildar​

e. Aşçı​

7. Hükümlülerin gözlem ve sınıflandırma formunu, aşağıdaki servislerden hangisi düzenler?

a. Psiko-yardım​

b. Sağlık​

c. Disiplin​

d. Eğitim​

e. Güvenlik ve gözetim​

8. Aşağıdakilerden hangisi personelin yükümlülüklerinden biri değildir?

a. Hükümlülerin öğrenimini yürütme​

b. Mevzuata uygun hareket etme​

c. Dürüst ve tarafsız davranma​

d. Eşit işlem​

e. Sır saklama​

9. Koşullu salıvermeye ve uygulanacak infaz rejimine esas teşkil edecek iyi hâl kararını aşağıdaki kurullardan hangisi alır?

a. Disiplin​

b. Yönetim​

c. Eğitim​

d. İdare ve gözlem​

e. Güvenlik ve gözetim​

10. Kuruma gelen kitabın, kitaplık ya da kütüphaneye kabul edilip edilmemesine aşağıdaki kurullardan hangisi karar verir?

a. Eğitim​

b. İdari​

c. Disiplin​

d. Güvenlik​

e. Teknik​

Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı
1. d Yanıtınız yanlış ise “İnfaz Kurumları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

2. e Yanıtınız yanlış ise “İnfaz Kurumları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

3. d Yanıtınız yanlış ise “Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

4. e Yanıtınız yanlış ise “Açık Ceza İnfaz Kurumları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

5. c Yanıtınız yanlış ise “İnfaz Kurumları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

6. e Yanıtınız yanlış ise “İnfaz Kurumlarının İdaresi ve İnfaz Personeli” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

7. a Yanıtınız yanlış ise “Psiko-Yardım Servisi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

8. a Yanıtınız yanlış ise “Yükümlülükler” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

9. d Yanıtınız yanlış ise “Güvenlik ve Gözlem Kurulu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

10. a Yanıtınız yanlış ise “Eğitim Kurulu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.​

Yararlanılan Kaynaklar
Demirbaş, T. (2013). İnfaz Hukuku, Ankara.​

Kurt, M (2006), Türkiye’de Ceza İnfaz Kurumlarının Sorunları, Ankara.​

Özbek, V.Ö. (2014), İnfaz Hukuku, Ankara.​

Özbek V.Ö., Kanbur M. N., Doğan K., Bacaksız P., Tepe İ. (2013), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara.​

Özbek V.Ö., Kanbur M. N., Doğan K., Bacaksız P., Tepe İ. (2013), Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara.​
 

Çevrimiçi Üyeler

Şu anda çevrimiçi üye yok.

Forum İstatistikleri

Konular
1,554
Mesajlar
2,334
Üyeler
24
Son Üye
Tabu
Üst