Binek Otomobil Alım Satımında KDV Oranları ve İndirim Konusu

Binek otomobillerin alım satımı esnasında KDV oranlarının nasıl belirleneceği sıkça kafa karışıklığı yaratan bir konudur. Binek otomobil alımında hesaplanan KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı, indirilen KDV’nin nasıl giderleştireleceği, satış esnasında hangi KDV oranının uygulanacağı gibi sorular birçok mükellef için adeta bir bulmaca haline dönüşmüştür. Bunun sebebi, bu konunun kanun koyucu tarafından hassas ele alınıp, mükelleflerin muvazaalı yani danışıklı bir şekilde hileli işlem yapmasının önüne geçme çabasıdır. Mükelleflerin ve meslek mensuplarının binek otomobil kdv problemlerini çözmesine yardımcı olmak üzere böyle bir rehberi hazırlama gereği duyduk.​

Bakanlar Kurulu’nca 24.12.2007 tarihli ve 2007/13033 sayılı Kararnameye ek olarak 06.04.2008 tarih ve 26839 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2008/13426 sayılı “Mal Ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar” ile yeni bir düzenleme yapıldı. Bu yüzden konunun iyice netleştirilmesi bakımından bazı ek açıklamalar gereği doğdu. Bu yazımızda bu konuları olabildiğince sade ve herkesi anlayabileceği şekilde açıklamaya çalışacağız.​

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.​

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 4 ve 57 No’lu KDV Sirkülerlerinde bu mükellefler taksi işletmecisi, sürücü kursu, rent a car, otomobil kiralama şirketi gibi işletmeler olarak örneklendirilmiştir.​

Yani İşletmenin amacı kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya bu otomobillerin çeşitli şekilde işletilmesi şartı konulmuştur.​

Kısacası Katma Değer Kanunu’na göre bu işletmeler dışında kalan işletmeler hiçbir şekilde alış vesikalarında gösterilen KDV’ni indirim konusu yapamazlar. Sadece kanunda belirtilen bu iki grup mükellef binek otoobil alımında alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisini hesaplanan katma değer vergisinden indirebilecektir.​

Ancak bu sayılan iki grup mükellefin yani faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi (taksi işletmecisi, sürücü kursu, rent a car, oto kiralama şirketi) olanların da KDV’yi indirim konusu yapabilmeleri kanunda bir şarta bağlanmıştır. Kanun metninde “…bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere…” denilerek işletmenin faaliyet konusu dışında başka amaçlarla, örneğin makam aracı gibi özel kullanımları için aldıkları binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen KDV’leri diğer mükelleflerde olduğu gibi, indirim konusu yapamayacaklardır.​

Hayır. Kanunda açıkça belirtildiği üzere KDV’yi indirim hakkı tanınan mükellefler; kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi ile iştigal eden mükelleflerdir. Bunlar için de indirim şartı binek otomobilleri bu amaçla kullanmak üzere almış olmalarıdır. Faaliyeti binek otomobil alımı ve satımı olan mükelleflerin satmak amacıyla aldıkları binek otomobillere ait KDV’yi indirmeleri mümkün değildir.​

Sadece faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan taksi işletmeleri, sürücü kursları, oto kiralama, rent a car firmaları, vb mükellefler;​

Bunların dışında kalan işletmeler binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisini indirim konusu yapamayacaktır.​

23 Seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’ne göre, binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen ve indirim konusu yapılamayan KDV, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Bu durumda olan mükelleflere VUK-270/2 maddesi kapsamında; “Özel Tüketim Vergilerini ve Katma Değer Vergilerini maliyet bedeline ithal etmek veya genel giderler arasında göstermekte serbesttirler”​

Evet yazılabilir. Ancak şu hususa dikkat edelim. 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümlerine göre Yalnızca “Sıfır Kilometre” olarak tabir edilen kullanılmamış otomobillerin teslimi ÖTV’ye tabidir. 2. el otomobil alım satımlarında ÖTV hesaplanmaz.​

5035 sayılı kanunun 48’inci maddesiyle, 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere Taşıt Alım Vergisi yerine Özel Tüketim Vergisi getirildi ve VUK-270/2 maddesi kapsamında; “Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler” ifadesi yer aldı.​

Bu nedenle satın alınan binek otoların alış bedelleri içerisinde yer alan ÖTV’nin maliyet bedeline dahil edilmesi veya genel yönetim giderlerine atılması yönünde mükelleflerin tercih haklarını kullanmalarına kanuni hiçbir sakınca bulunmuyor.​

Aynı şekilde satın alınan binek otomobili nedeniyle ödediği KDV’yi indirmesi mümkün olmayan mükellefler indirilemeyen bu KDV’yi doğrudan gider yazılabileceği gibi, maliyete de intikal ettirilebilir. Bu konuda da seçim hakkı tamamen mükellefe ait.​

Binek otomobil KDV probleminde mükelleflerden sık sık duyarız, şirket adına kayıtlı araç satışı veya şirket üzerine araç alımı nasıl olacak, 2. el binek otomobil satışında KDV oranı nedir, 2. el araç satışlarında KDV uygulaması nasıl olmalıdır? gibi soruları. Hatta zaman zaman işin uzmanları da kafa karışıklığı yaşayabilmektedir. Bu yüzden 2. el binek oto alım satımında sıklıkla hatalı işlemler de yapılmakta ve sonrada bunun ceremesi çekilmektedir. Bu yüzden binek araç satışında kdv oranı nedir? konusuna soru işareti bırakmayacak şekilde açıklık getirelim.​

KDV oranları, KDV Kanununun 28 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak 30/12/2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Kararnameye ekli​

I sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %1,​

II sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %8,​

bu listelerde yer almayan vergiye tabi işlemler için %18​

olarak belirlenmiştir.​

Kullanılmış binek otomobiller ile yine kullanılmış ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlarsa ilgili Kararname Ekinin I sayılı listesinin 9. sırasında yer aldığından teslimleri %1 oranında KDV‘ne tabidir.​

Bu kapsamda değerlendirilemeyecek taşıtların tesliminde ise genel oranda yani %18 KDV hesaplanacaktır. Söz konusu Kararnamenin ilgili bölümü şöyle:​

9- Aşağıda tanımları yapılan motorlu taşıtlardan yalnız “kullanılmış” olanlar,​

“Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonundaki binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve yarış arabaları dahil). [(Yalnız binek otomobilleri, steyşın vagonlar, yarış arabaları, arazi taşıtları, jipler, vb., motorlu karavanlar, elektrik, gaz, güneş enerjili vb. motorlu taşıtlar, “8703.10.11.00.00 özellikle kar üzerinde hareket etmek için dizayn edilmiş sıkıştırma ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlu olanlar (dizel veya yarı dizel) veya kıvılcım ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlu taşıtlar”, “8703.10.18.00.00 diğerleri”] [Ambulanslar, mahkum taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar hariç.]​

Aynı kararnamede belirtildiği üzere,​

Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde bu Kararın 1 inci maddesinin (a) bendinde öngörülen vergi oranı uygulanır.​

Bu hükme göre aldıkları binek otomobillerin KDV’sini indirme hakkı bulunan yani faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflerin (oto kiralama şirketleri, rent a car firmaları, sürücü kursları, taksi işletmeleri vb.) yapacakları ikinci el binek otomobil teslimleri % 18 oranında KDV’ne tabi olacaktır. Ancak yapılan düzenlemeyle birlikte bu duruma bir istisna getirildi.​

2008/13426 sayılı Kararname ile düzenleme yapılmadan önce bu kapsamda bulunan firmaların satışını yapacakları bütün kullanılmış binek otomobilleri %18 oranında KDV’ye tabi olmaktaydı. Ancak ilgili kararnameden sonra Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (b) bendine göre binek otomobillerin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere iktisap ettikleri ve 31/12/2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde bu teslimde % 1 katma değer vergisi oranı uygulanacaktır.​

Kararname metninden de anlaşılacağı üzere oto kiralama şirketleri, rent-a-car vb. firmalarının kullanılmış binek otomobilleri satışında indirimli oran uygulamasından yararlanabilmesi için söz konusu firmaların kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere elde ettikleri taşıtların;​

Bu şartların birlikte bulunmaması halinde söz konusu firmaların yapacakları ikinci el binek otomobili teslimleri genel oranda (%18) KDV’ne tabi olacaktır.​

Aldıkları binek otomobillerin KDV’lerini indirme hakkı bulunan yani faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobilleri kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflerin (taksi işletmeleri, sürücü kursları, rent a car firmaları, oto kiralama şirketleri vb.) bu amaçla aldıkları ikinci el otomobil satışlarında;​

31.12.2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerini edindikleri tarihten itibaren 2 yıl geçtikten sonra satmaları halinde KDV oranı %1,​

31.12.2007 tarihinden önce aktiflerinde veya envanterlerinde bulunması veya binek otomobillerini edindikleri tarihten 2 yıl geçmeden satmaları halinde KDV oranı %18,​

Aldıkları binek otomobillerin KDV’sini indirme hakkı bulunmayan mükelleflerin yapacakları ikinci el binek otomobil teslimleri % 1,​

KDV’ne tabi olacaktır.​

Bir noktanın altını çizmekte fayda var. O da bu otomobillerin sadece kullanılmış yani ikinci el olanlarının indirimli KDV oranına tabi olacağı. Kullanılmamış yani sıfır kilometre tabir edilen binek otomobil ile binek otomobili niteliğinde olmayan araçların teslimi ise yine %18 KDV’ne tabi olacaktır. Dolayısıyla 0 kilometre tabir edilen araçlarda binek otomobil kdv indirimi söz konusu değildir.​

Öncelikle belirtmek gerekir ki, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/1 maddesinde Türkiye’de yapılan ticarî, sınaî, ziraî ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ne tabi olduğu belirtildiğinden, ticari nitelik taşımayan özel kişilerin birbirlerine araç satışları KDV’nin konusuna girmediğinden vergiye de tabi değildir.​

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümlerine göre özel tüketim vergisine tabi olan “Sıfır Kilometre” olarak adlandırılan kullanılmamış otomobillerin alım satımında, teslim alanın KDV mükellefi olmayan nihai tüketici, serbest meslek kazancı, ticari kazanç veya kurumlar vergisi mükellefi olup olmadığına bakılmaksızın %18 KDV hesaplanacaktır.​

Satıcı KDV mükellefi değilse, binek otomobil tesliminde KDV uygulanmayacaktır.​

Binek Otomobil Niteliğinde Olmayan Araçların Teslimi %18 KDV’ye tabidir.​