- Mesajlar
- 1,941
Aldırmazcılık ahlâk felsefesinde, ahlâkî, erdemli bir yaşayışı salık veren, fakat bazı şeylerin insanın gücü dahilinde, insanın akıllı ve ahlâkî eylemiyle değiştirilebilir olduğu yerde, birtakım başka şeylerin insanın etki alanı dışında kaldığını, insan tarafından değiştirilemez olduğunu söyleyerek, insanın, ikincilere aldırmayıp, bunlara karşı kayıtsız olur ve bağımsız kalırken, tüm gücüyle birinciler üzerinde yoğunlaşması, kendisinde olanı, kendi gücü dahilinde bulunanı gerçekleştirmesi, olabildiğince ahlâklı ve erdemli olmaya çalışması gerektiğini öne süren tavrı veya öğretiyi tanımlar.
Tavır ilk olarak, kendisi oldukça çirkin bir adam olan, fizikî yapısını değiştirmesinin insanın elinde olmadığını, fakat karakterini geliştirmenin, daha ahlâklı bir insan olmanın, insanın elinde olduğunu ve dolayısıyla, insanın, mal, mülk, şan ve şerefe hiç aldırmayarak, var gücüyle bu amaç için çalışması gerektiğini söyleyen Sokrates tarafından sergilenmiştir. Erdemi ahlâkî hayatın nihaî ve en yüksek amacı yapan, erdem dışında hiçbir şeye aldırmamayı en yüce değer olarak benimseyen, ve çağdaşları Kirenelilerin olabildiğince haz elde etmek amacıyla dışa yöneldikleri yerde, dış dünyaya sırt çevirip, içe dönen Kinikler aldırmazcılığın veya aldırmazlık etiğinin diğer temsilcileri olarak görülür.
Kiniklerin tavrı, erdem ve aldırmazlık etiği Milattan önce üçüncü yüzyılda Kıbrıslı Zenon'un kurduğu Stoa Okulu tarafından da benimsenmiştir, çünkü Yunan'da Kleanthes ve Khrysîppos'un, Roma'da ise Seneka, Epİktetos ve Marcus Aurelius'un geliştirdiği Stoacı etik "doğaya uygun yaşama" adı altında, haz ve tutkudan vazgeçip, maddî zenginlikler, toplumsal gelenek ve başka insanların görüşleri karşısında bağımsız olma idealini ifade eder.
B. Akarsu, Ahlâk Öğretileri, cilt 1, Mutluluk Ahlâkı, İstanbul, 197D.
W. S. Sahakian, Ethics: Introduction to Theories and Problems, New York, 1974.
E. Zeller, Grek Felsefesi Tarihi(çev. A. Aydogan), Istanbul, 2002.
Ayrıca bkz., ADİAPHOROS, ANTİSTHENES, ARETE, ANTİK FELSEFE, AURELIUS, KİNİKLER, KİRENELİLER, SOKRATES, STOALILAR.