- Mesajlar
- 1,941
AÇIK SORU ARGÜMANI, meta etiğin en önde gelen düşünürlerinden biri olan George Edwards Moore'un, olguyla değer arasında bir ayırım yapan, olandan olması gerekenin hiçbir şekilde türetilemeyeceğini öne süren Hume'dan hareketle, John Stuart Mill'in iyiyi haz ve yarara, "en yüksek sayıda insanın en büyük mutluluğuna eşitleyen" doğalcılığına yönelttiği meşhur akılyürütme ve itirazı tanımlar. İnsanların ahlâklılıkla ilgili mevcut inançlarını açıklığa kavuşturmalarının bir yolundan başka hiçbir şey olamayan argüman, insanların "iyi" ya da "doğru" benzeri ahlâkî terimler üzerinde düşünürken, doğalcı yaklaşımı zaten reddetmiş olduklarını göstermenin bir yolu olarak tasarlanmıştır.
Buna göre, ahlâkî terimlerin ahlâkî olmayan doğal terimlerle tanımlanabilir olduğunu, ahlâkî sonuçların ahlâkî olmayan öncüllerden türetilebileceğini, ahlâkî özelliklerin doğal özellikler olduğunu öne süren doğalcılığın bu iddialarının hepsine, fakat özellikle de birincisine karşı çıkan Moore, Mill'in iyiyi en yüksek sayıda insanın mutluluğuna, mutluluğu da hazza eşitleyen yararcılığına hücum eder. O "bir doğal özelliği, kendisinden birtakım ahlâkî sonuçların çıktığı bir olgu cümlesini alalım", der. Sözgelimi, yardımsever bir adamın yoksul birine yardım etmesi, olgusal olarak en yüksek sayıda insanın en büyük mutluluğunu temin eden bir eylem olabilir. Yararcılık, buradan mantıksal olarak adama yardım etmenin ahlâken iyi bir eylem olduğu sonucunu çıkarır. Oysa, Moore "Bu eylemini en yüksek sayıda insanın en büyük mutluluğunu temin etmesi kuvvetle muhtemeldir, ama bunu yapmak ahlâken iyi bir şey midir?" diye sormada mantıksal olarak tutarsız hiçbir şey bulunmadığına işaret eder. Doğalcılığın yararcı versiyonu doğru olsaydı eğer, Moore'a göre, fazladan böyle bir soruyu sormanın anlam ve gereği olmayacaktı. Hal böyle olmadığına göre, Moore, yararcılığın iyiyi en yüksek sayıda insanın mutluluğuna eşitleyen, onu olgusal bir duruma gönderme yaparak açıklayan tanım veya telakkisinin soruya açık olduğunu belirtir.
O ayni hususun ve ayni soru türünün iyiyi doğal bir niteliğe eşitleyen bütün yaklaşımlar veya doğal niteliklerle ilgili bir betimin otomatik olarak ahlâkî bir sonuca götürdüğünün kabul edildiği bütün durumlar için geçerli olduğunu savunur. Buna göre, iyi gibi ahlâkî terimleri haz veya hazzı en çok arttıran şey benzeri doğal terimlerle tanımlayan doğalcılık söz konusu olduğunda, hazzı arttıran şeyin iyi olup olmadığı sorusu, bekârın evli bir erkek olup olmadığı sorusunun tam tersine, açık bir sorudur.
G. E. Moore, Principia Ethicn, Cambridge, 1903 T.Baldwin, G. E. Moore, London, 1990.
Kaynak: Felsefe Ansiklopedisi / Etik Yayınları